مدیریت منابع خاکستری (موردپژوهی: کتابخانه‌های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی)

صفازاده, سارا; اصنافی, امیررضا; سالمی, نجمه

مدیریت منابع خاکستری (موردپژوهی: کتابخانه‌های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی؛ کتابدار کتابخانه عمومی شهید باهنر شهرستان لنده استان کهکیلویه و بویراحمد

² استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

³ دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

هدف: شناسایی وضعیت مدیریت منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی از سه جنبه مجموعه‌سازی، سازماندهی، و اشاعه است.
روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از پرسشنامه نظر 52 مسئول کتابخانه مؤسسات پژوهشی و مراکز استانی وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی درباره وضعیت مدیریت منابع خاکستری در این کتابخانه‌ها پیمایش شده است.
یافته‌ها: 4/40% کتابخانه‌ها منبع خاکستری را با نام خود منبع می‌شناسند؛ فقط در 8/5% کتابخانه‌ها دستورالعمل مدون برای تهیه انواع منابع خاکستری وجود دارد؛ در هیچ کتابخانه‌ای کمیته انتخاب منابع خاکستری وجود ندارد؛ 9/26% کتابخانه‌ها فهرستی از منابع خاکستری موجود در کتابخانه خود دارند و 4/70 %آنها این منبع را در پایگاه سیمرغ معرفی کرده‌اند؛ 5/63% کتابخانه‌ها امکان دسترسی به منابع خاکستری از طریق امانت بین‌کتابخانه‌ای و یا اشتراک در خرید منابع خاکستری را ندارند؛ 6/59% ‌کتابخانه‌ها منابع خاکستری خود را وجین نمی‌کنند؛ و بیشترین روش تهیه منابع خاکستری در کتابخانه‌ها (7/82%) از طریق اهدا صورت می‌گیرد. همچنین 2/73% کتابخانه‌ها منابع خاکستری را هم به‌شیوه دستی و هم به‌شیوه کامپیوتری سازماندهی می‌کنند.
نتیجه‌گیری: در کتابخانه‌های مورد بررسی به اهمیت منابع خاکستری و مدیریت آنها توجه نمی‌شود. دلیل این امر شاید ناشناخته ماندن منابع خاکستری و بی‌توجهی به اهمیت مدیریت منابع خاکستری در این کتابخانه‌ها باشد. این نتیجه را می‌توان تا حدودی به وضعیت این منابع در سایر کتابخانه‌های کشور تعمیم داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Gray Literature Management in Libraries of Agricultural Research, Education and Extension Organization

نویسندگان [English]

S. Safazadeh ¹
A.R. Asnafi ²
N. Salemi ³

¹ MA Student, Knowledge and Information Science, Shahid Beheshti University

² Assistant Professor, Knowledge and Information Science, Shahid Beheshti University

³ PhD, Knowledge and Information Science, University of Tehran

چکیده [English]

Purpose: To investigate gray literature management in libraries of Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO) regarding collection management, organizing and distribution.
Methodology/Approach: Using a questionnaire, the viewpoints of 52 library managers of AREEO were evaluated.
Findings: 40.4% of libraries use the resource own name for referring to gray literature.Only 8.5% of libraries have written manual for collecting gray resources. None of the libraries have a selection committee for gray literature. 26.9% of libraries have a list of gray resources kept in their libraries and 70.45% of them specified them in Simorgh database. 63.5% of libraries cannot access such resources using interlibrary loan or shared purchases. The weeding is not conducted on gray resources of 59.6% of libraries. Most of these resources are acquired via dedication. Also, in 73.2% of libraries the organization of these resources is done both manually and mechanically.
Conclusion: There is not enough attention toward gray resources management in libraries. That could be due to unfamiliarity of such resources. The results of this research can be somewhat popularized to other libraries of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

Gray Literature
Management
Colletion Development
Distribution
Agricultural Research
Education and Extension Organization (AREEO)

مراجع

دکارواهو، الیزابت ماریاراموس (1383). منابع خاکستری و سهم آن در جامعه اطلاعاتی(ویدا بزرگ پرچمی، مترجم). در فریبرز خسروی (زیر نظر)، گزیده مقالات ایفلا 2001 (بوستون، 16-25 اوت 2001)،(‌335-350). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

حاجی زین‌العابدینی، محسن (1385). منابع غیرکتابی. در دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، جلد دوم (ص 1754-1755). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

سوداگر، سیمین (1373) بررسی وضعیت کاتالوگهای تجاری و مطالعه موردی در شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس و ارائه پیشنهاد بهینه‌سازی وضعیت کاتالوگ‌ها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران.

مرادی، نورالله (1380). مدیریت آرشیوهای دیداری- شنیداری. تهران: نشر کتابدار.

منصوریان، یزدان (1390). پیامدهای دسترسی آزاد و مشروط به منابع خاکستری. پایگاه تحلیلی خبری لیزنا. سخن هفته شماره 54. 30 آبان. بازیابی‌شده در 20 مهر 1393، از www.lisna.ir/Note/7056

Aina, L. O. (2000). Grey literature and library and information studies: a global perspective. International Journal on Grey Literature, 1 (4), 179-182.

Debachere, M. C. (1995). Problems in obtaining grey literature. IFLA Journal, 21 (2), 94-98.

Gelfand, J. M. (1999). Grey literature poses new challenges for research libraries. Collection Management, 24 (1-2), 137-147.

Gokhale, P. A. (1997, November). Grey literature varieties-definitional problems. In Third International Conference on Grey Literature: Perspectives on the Design and Transfer of Scientific and Technical Information, (13-14). Amsterdam, the Netherlands; Transatlantic GreyNet.

Hirtle, P. (1991) Broadsides vs. Grey Literature. Retrieved Feb. 12, 2015, from http://www.moyak.com/papers/greytechnical-literature.html

Osayande, O., & Ukpebor, C. O. (2012). Grey literature acquisition and management: challenges in academic libraries in Africa. Grey Literature Acquisition and Management: Challenges in Academic Libraries in Africa.

Salanje, G. F. (2007). Managing grey literature in fisheries and aquaculture information: experiences in Malawi. In Proceedings of 33rd IAMSLIC Conference. Retrieved August 3, 2007, from http://library.brooklyn.cuny.edu/access/greyliter.htm