تأثیر مهارت‌های حل مسئله و خودکارآمدی بر رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌‌های مدیریت و علم اطلاعات و دانش‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار،گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 استاد، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی،دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.30484/NASTINFO.2024.3613.2280

چکیده

هدف: تعیین تأثیر مهارت‌های حل مسئله و خودکار­آمدی بر رفتار ­اطلاع‌یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌های مدیریت و علم اطلاعات و دانش‌شناسی
روش‌: پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و به روش پیمایشی است. دانشجویان در این پژوهش به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده­‌اند. برای جمع‌آوری اطلاعات در پژوهش حاضر از سه پرسشنامه خودکارآمدی عمومی با 17 پرسش، پرسشنامه مهارت حل مسئله هپنر با 32 پرسش و پرسشنامه پژوهشگرساخته رفتار اطلاع­‌یابی با 31 پرسش استفاده شده است. بر­اساس نتایج آزمون کرونباخ میزان پایایی بخش رفتار اطلاع‌یابی 73/0 و بخش مهارت حل مسئله 71/0 بوده و روایی پرسشنامه‌­ها موردبررسی و به تائید 7 نفر از صاحب‌نظران حوزه‌­ها قرار گرفته است. از بین 3278 نفر پرسشنامه‌­ها به‌صورت تصادفی بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) 9 دانشگاه دولتی شهر تهران پخش شده و درمجموع 234 پاسخ دریافت شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌‌ها با استفاده از نرم­‌افزار SPSS انجام شده است. با توجه به نرمال­‌بودن داده‌‌ها، از آزمون رگرسیون برای شناسایی تأثیر حل مسئله و خودکارآمدی بر رفتار اطلاع‌‌‌یابی استفاده شده است.
یافته‌ها: بر اساس نتایج آزمون پیرسون، بین مؤلفه‌های خودکارآمدی و رفتار اطلاع­‌یابی، رابطه مثبت و معنا‌داری وجود دارد؛ همچنین بین مؤلفه‌های مهارت حل مسئله و رفتار اطلاع‌­یابی و نیز میان خودکارآمدی و مهارت حل مسئله هم رابطه مثبت و معنا‌داری وجود دارد. بر­اساس نتایج به‌دست‌آمده، میزان مهارت حل مسئله و خودکارآمدی و همچنین رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان در حد متوسط است. در بین سه مؤلفه مهارت حل مسئله، کنترل شخصی دارای بیشترین مقدار و اعتماد به حل مسئله دارای کمترین مقدار است. از میان مؤلفه‌های خودکارآمدی بیشترین مقدار مربوط به گرایش به آغازگری رفتار و کمترین مقدار مربوط به پافشاری در تکلیف است. همچنین از بین مؤلفه‌های رفتار­ اطلاع­‌یابی بیشترین مقدار مربوط به ماهیت و نوع اطلاعات مورد جستجو و کمترین مقدار مربوط به انگیزه است.
نتیجه‌­گیری: با توجه به نتایج یافته‌­ها، کم‌­بودن مقدار مؤلفه اعتماد به حل مسائل، عدم توانایی فرد در حل مسئله را نشان می‌­دهد؛ زیرا افراد به توانایی خود در حل مسئله اعتماد ندارند و با خودکنترلی از رسیدن به پاسخ درست و حل مسئله اجتناب می­‌کنند. کمتربودن مؤلفه پافشاری در تکلیف نسبت به مؤلفه‌های دیگر خودکارآمدی، نشانه عدم پذیرش شکست از طرف فرد و شروع رفتار بعدی است. ازآنجایی‌که فرد تحمل شکست را ندارد بعد از سپری­‌کردن اندکی از مسیر، درصورتی‌که پیشرفتی حاصل نشود، سریعاً مسیر دیگری را جهت اجتناب از ناکامی جایگزین مسیر قبلی می­‌کند. همچنین با توجه به بیشتربودن مقدار مؤلفه رفتار اطلاع‌­یابی نسبت به بقیه مؤلفه‌های آن، نشان می‌­دهد نوع و موضوع منابع اطلاعاتی عامل تعیین‌کننده جستجو است؛ چون دانشجویان انگیزه و تمایلی برای رسیدن به موضوع موردنظر از روش و موضوعات مختلف ندارند، سعی می‌­کنند تنها موضوع موردنظر را مورد شناسایی قرار دهند و تنها راجع به همان موضوع اقدام به جمع‌آوری اطلاعات نمایند. همچنین نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد ازآنجایی‌که اعتماد به حل مسئله در بین دانشجویان کم است، آن­ها انگیزه کافی برای رسیدن به اطلاعات را ندارند و درنتیجه، در انجام کار و تکلیف خود پافشاری نمی‌کنند و آن را نیمه‌کاره رها می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effect of Problem-Solving Skills and Self-Efficacy on Information Seeking Behavior of Graduate Students in the Fields of Management and Knowledge and Information Science

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Andami 1
  • Fatemeh Zandian 2
  • Mohammad Hassanzadeh 3
1 M.A., Knowledge and Information Science, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Knowledge and Information Science, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Professor, Knowledge and Information Science , Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: To determine the effect of problem-solving skills and self-efficacy on the information-seeking behavior of graduate students in management, information science, and Knowledge.
Method: The current research is applied in terms of purpose and by survey method. The students in this research were selected by random sampling. To collect information in the current study, three general self-efficacy questionnaires with 17 questions, Hepner's problem-solving skills questionnaire with 32 questions, and a researcher-made information-seeking behavior questionnaire with 31 questions were used. According to the results of Cronbach's test, the reliability of the information-seeking behavior section is (0.73). The problem-solving skill section is (0.71), and the validity of the questionnaires has been examined and approved by 7 experts in the fields. Out of 3278 people, the questionnaires were randomly distributed among graduate students (master's degree and doctorate) of nine public universities in Tehran and a total of 234 responses were received.
Data analysis was done using SPSS software. Due to the normality of the data, the regression test was used to identify the effect of problem-solving and self-efficacy on information-seeking behavior.
Findings: According to the Pearson test results, there is a positive and significant relationship between the components of self-efficacy and information-seeking behavior, and there is also a positive and significant relationship between the components of problem-solving skills and information-seeking behavior, as well as between self-efficacy and problem-solving skills.
Based on the obtained results, the level of problem-solving skills and self-efficacy as well as information-seeking behavior of students is average. Among the three components of problem-solving skills, (personal control) has the highest value, and (confidence in problem-solving) has the lowest value. Among the components of self-efficacy, the highest value is related to (tendency to initiate behavior) and the lowest value is related to (persistence in homework). Also, among the components of information-seeking behavior, the highest value is related to (the nature and type of information sought) and the lowest value is related to (motivation).
Conclusion: According to the findings, the low value of the component of trust in solving problems shows the lack of ability of a person to solve problems. Because people do not trust their ability to solve the problem and avoid reaching the right answer and solving the problem with self-control. The lower component of insistence on the task compared to other components of self-efficacy is a sign of not accepting failure by the person and starting the next behavior. Since a person does not tolerate failure, after spending a little time on the path if no progress is made, he quickly replaces the previous path with another path to avoid failure. Also, due to the higher value of the information-seeking behavior component compared to its other components, it shows that the type and subject of information sources is a determining factor of the search. Because students do not have the motivation and desire to reach the desired subject through different methods and subjects, they try to identify only the desired subject and collect information about the same subject. Also, the results of the findings show that since the confidence in solving problems among students is low, they do not have enough motivation to reach information and as a result, they do not persist in doing their work and homework and leave it half-finished.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Problem Solving Skills
  • Self-Efficacy
  • Information-Seeking Behavior
  • Information Need
  • Graduate Students

مراجع

آزفنداک، کژال و آزاد عبداله ­پور، محمد (1397). رابطه خوش­‌بینی تحصیلی با مشغولیت تحصیلی در دانشجویان. جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 4 (1): 63-76.
ادبی فیروز­جاه، حسین و یمینی‌­فیروز، مینا (1397). بررسی رفتار اطلاع‌یابی در محیط کتابخانه­‌های دیجیتال دانشگاهی (مطالعه موردی: کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی). فصلنامه دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌­رسانی و فناوری اطلاعات)، 11 (40):71-83.
بریمانی، ابوالقاسم (1399). مدل ساختاری رابطه بین سلامت روانی و رضایت تحصیلی با نقش میانجی خود­کار­آمدی در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد. علوم تربیتی: نشریه راهبرد­های شناختی در یادگیری، 8 (14): 73-93.
پرهام­‌نیا، فرشاد و فرهیان، مجید (1399). مهارت حل مسئله و خود­کار­آمدی در رفتار اطلاع‌­جویی دانشجویان علوم انسانی در تدوین پایان‌نامه. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 31 (1): 66-78.
حسین­‌زهی، دربخت، جنگی­زائی، نسرین و ناهوکی، عبدالسلام نصرت (1395). نقش خودکار­آمدی در یادگیری و موفقیت تحصیلی. دومین کنفرانس ملی راهکارهای توسعه و ترویج آموزش علوم در ایران، تیر، 1-16.
خالق­‌خواه، علی و نجفی، حبیبه (1397). عوامل مؤثر بر خود­کار­آمدی دانشجویان. رویش روانشناسی، 7 (12): 271-290.
خسروی، مریم (1388). بررسی و مقایسه­‌ی رفتار اطلاع­‌یابی مراجعان به کتابخانه­‌ی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران. فصلنامه کتاب، 77 (1)، 159-174.
خوشیان، ناهید و رضایی شریف‌آبادی، سعید (1398). درآمدی بر رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و رویکرد آن­ها در استفاده از منابع اطلاعاتی الکترونیکی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز). مطالعات دانش‌شناسی، 5 (18): 83-108.
 دولانی، عباس، قدرتی، پریسا و کربلا آقایی کامران، معصومه (1401). بررسی تأثیر مدیریت دانش شخصی و رفتار اطلاع‌­یابی بر خود اثربخشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز. پژوهش­نامه کتابداری و اطلاع­‌رسانی، 12 (2): 76-100.
سپهر، فرشته و شریفی‌نیا، علی‌اصغر (1390). مطالعه تطبیقی نرم‌افزارهای کتابخانه دیجیتال کد منبع باز. فصلنامه دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات)، 3 (12): 28-39.
صابری­‌مهر، محبوبه (1399). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله بر خودکارآمدی ادراک‌شده دانش‌آموزان دبیرستان. هفتمین کنفرانس ملی علوم اجتماعی و روانشناسی ایران، تهران، اسفند، 1-10.
ظاهری، الهام (1397). بررسی رابطه بین حل مسئله، مهارت‌های زندگی و سلامت روان دانش آموزان مقطع متوسطه. دوازدهمین کنفرانس بین­‌المللی روانشناسی و علوم اجتماعی، کرج، 1-15.
عاصمی، عاصفه، رجایی‌پور، سعید، اورعی، نرگس و میرزایی، علی‌اکبر (1392). بررسی رفتار اطلاع­‌یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی: مطالعه موردی واحد نجف‌­آباد. فصلنامه نظام­‌ها و خدمات اطلاعاتی، 2 (3): 13-26.
کربلا آقایی کامران، معصومه و رضایی شریف­آبادی، سعید (1388). بررسی پژوهش‌­های رفتار اطلاع‌یابی در ایران: مطالعه کتاب‌سنجی. مجله کتابداری. 43 (50): 45-69.
محزون­‌زاده بوشهری، فاطمه (1396). رابطه بین مهارت حل مسئله و خلاقیت دانشجویان با نقش واسطه‌گری خود­کار­آمدی تحصیلی: مدل­ی‌یابی معادلات ساختاری. فصلنامة علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6 (4): 27-50.
مکی­‌زاده، فاطمه و بیگدلی، زاهد (1392). نظریه شناخت اجتماعی: رویکردی مؤثر در رفتار­های اطلاعاتی. پژوهش­نامه کتابداری و اطلاع­‌رسانی، 4 (2): 131-147.
نوکاریزی، محسن و داورپناه، محمد­رضا (1385). تحلیل الگو­های رفتار اطلاع‌­یابی. کتابداری و اطلاع‌­رسانی، 9 (2): 121-155.
یمین­‌فیروز، موسی و داور­پناه، محمد (1384). نیاز اطلاعاتی، رفتار و الگوی اطلاع­‌یابی. فصلنامه کتاب، 16 (3): 123-132.
References
Adabi Firouz Jah, H., & Yaminifirouz, M. (2017). Investigation of information seeking behavior in the environment of academic digital libraries (case study: Allameh Tabatabai University digital library). Scientific Quarterly (Library and Information Sciences and Information Technology), 11 (40): 71-83. [In Persian]
Asemi, A, Rajaipour, S, Orei, N, Mirzaei, A (2012). Investigating the information-seeking behavior of post-graduate students of Islamic Azad University: a case study of Najaf Abad branch. Information Systems and Services Quarterly, 2 (3): 13-26. [In Persian]
 Azfendak, K., & Azad Abdulahpour, M. (2017). The relationship between academic optimism and academic engagement in students. Sociology of Education, 4 (1): 63-76. [In Persian]
Barimani, A. (2019). Structural model of the relationship between mental health and academic satisfaction with the mediating role of self-efficacy in graduate students. Educational Sciences: Journal of Cognitive Strategies in Learning, 8 (14): 73-93. [In Persian]
Bronstein, J. )2014(. The Role of Perceived Self-Efficacy in the Information Seeking Behavior of Library and Information Science Students. The Journal of Academic Librarianship, 40 (2): 101-106.
Diseiye, O.)2018(. Self-Efficacy and Attitude Towards Information Literacy Skills: A Study on Library and Information Science Students. Amity Journal of Training and Development, 3 (1): 1-11.
Dolani, A., Ghodrati, P., & Karbala Aghaei Kamran, M. (2023). Investigating the effect of personal knowledge management and information-seeking behavior on the self-efficacy of graduate students of Tabriz University. Library and Information Research Journal, 12 (2): 76-100. [In Persian]
Hossein Zahi, D., Jangi Zaei, N., & Nahoki, A. (2015). The role of self-efficacy in learning and academic success. The second national conference on strategies for the development and promotion of science education in Iran. Tir, 1-16. [In Persian]
Karbala Aghaei Kamran, M., & Rezaei Sharifabadi, S (2009). Research on information seeking behavior in Iran: a bibliometric study. Library magazine, 43 (50): 45-69. [In Persian]
Khaliqkhah, A., & Najafi, H. (2017). Factors affecting students' self-efficacy. Development of psychology, 7 (12): 271-290. [In Persian]
Khosravi, M. (2009). Investigation and comparison of the information-seeking behavior of the visitors to the library of the Research Institute of Scientific Information and Documents of Iran. Book Quarterly, 77. [In Persian]
Khushian, N., & Rezaei Sharifabadi, S. (2018). An introduction to the information-seeking behavior of post-graduate students and their approach to using electronic information sources (case study: Islamic Azad University, Shiraz branch). Scientific studies, 5 (18): 83-108. [In Persian]
Mahzounzadeh Bushehri, F. (2016). The relationship between problem solving skills and students' creativity with the mediating role of academic self-efficacy: structural equation modeling. A scientific, research quarterly of innovation and creativity in humanities, 6 (4): 27-50. [In Persian]
Makizadeh, F., Bigdeli, Z. (2012). Social cognition theory: an effective approach in information behaviors. Librarianship and information research paper, 4 (2): 131-147.
Miraj, M., Chuntian, L., Mohd Said, R., Osei-Bonsu, R., & ur Rehman, R. (2021). How Information-Seeking Behavior، Essential Technologies، and Resilience Enhance the Academic Performance of Students. Frontiers in Psychology, 12: 1-13.
Moorthi, S. (2018(. Problem Solving Skills Among College Students. International Journal of Innovative Research Explorer, 5 (4): 207-214.
Nokarizi, M., & Davrpanah, M. (2005). Analysis of information seeking behavior patterns. Library and information, 9(2): 121-155. [In Persian]
Parham Nia, F., & Farhian, M. (2019). Problem solving skills and self-efficacy in the information-seeking behavior of humanities students in thesis writing. National studies of library and information organization, 31 (1): 66-78. [In Persian]
Saberi Mehr, M. (2019). The effectiveness of problem solving skills training on the perceived self-efficacy of high school students. The 7th National Conference of Social Sciences and Psychology of Iran, Tehran, Esfand, 1-10. [In Persian]
Sepehr, F., & Sharifinia, A. (2013). A comparative study of open source digital library software. Scientific Quarterly (Library and Information Sciences and Information Technology), 3 (12): 28-39. [In Persian]
Supervia, U. P., Bordas, S. C., & Robres, Q. A. (2022). The Mediating Role of Self-Efficacy in the Relationship Between Resilience and Academic Performance in Adolescence. Learning and Motivation, 78 (2): 101-814. www. Elsevier.com/locate/L&M
Yamin Firouz, M. & Davar Panah, M. (2004). Information need, behavior and pattern of information seeking. Book Quarterly, 16 (3): 123-132. [In Persian]
Zahri, E. (2017). Investigating the relationship between problem solving, life skills and mental health of secondary school students. The 12th International Conference of Psychology and Social Sciences, Karaj, 1-15. [In Persian]
 
ارسال نظر درباره این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 12 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 20 مرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار