تعیین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کاربردپذیری نظام‌های اطلاعاتی کتابخانه‌ای از دیدگاه کاربران با آسیب بینایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، گروه علوم داده، اطلاعات و هوش مصنوعی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، ایران

10.30484/nastinfo.2024.3509.2252

چکیده

هدف: الزامات کاربردپذیری رابط‍های کاربری در وبگاه‌ها برای افراد بینا و نابینا تا حد زیادی متفاوت است. این الزامات شامل کفایت وظیفه، توازن ابعادی، هم‌ارزی رفتار، اجتناب از ضرر معنایی و استقلال دستگاه است. برای حصول کاربردپذیری وبگاه‌های کتابخانه‌ای برای کاربران با آسیب بینایی در نظر گرفتن این الزامات مهم است. هدف پژوهش حاضر تعیین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کاربردپذیری وبگاه‌های کتابخانه‌های مطرح در کشور از دید کاربران با آسیب بینایی است.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با روش کیفی انجام شده است. در این پژوهش از طریق مشاهدۀ اکتشافی 33 کاربر با آسیب بینایی و با تعریف وظایف واقعی (3 وظیفه)، مؤلفه‍های تأثیرگذار بر کاربردپذیری وبگاه‌ها مشخص شد. داده‍ها با استفاده از آزمون رسمی کاربردپذیری و پروتکل بلنداندیشی جمع‍آوری شد. کاربران در حین استفاده از یک وبگاه کتابخانه‍ای و انجام وظایف تعریف‍شده مورد مشاهده قرار گرفتند و افکار، احساسات و نظرات خود را در مورد تجربه تعامل به‌صورت کلامی بیان می‍نمودند. در این پژوهش رابط‌های کاربری (کتابخانۀ دیجیتال، اُپک و مرجع مجازی) سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران به‍عنوان کتابخانه‍های مطرح در کشور موردمطالعه قرار گرفتند. کاربران با آسیب بینایی با استفاده از روش نمونه‍گیری هدفمند و گلوله برفی از استان‍های مختلف کشور انتخاب شدند. داده‍های مشاهده با نرم‍افزارهای ضبط‍ صفحه (Faststone و Ocam) جمع‍آوری شد. برای تحلیل داده‍های کیفی از تحلیل محتوا (‍‍مقوله‍بندی و گروه‍بندی کدها) و کدگذاری (مشخص کردن کدهای اولیه و ثانویه) و از نرم‍افزار MAXQDA استفاده شد. رونوشت‍های داده‍ها حداقل سه بار خوانده و چندین بار دوباره کدگذاری شدند. این کدها در حین بررسی رونوشت‍ها به‍طور مداوم گسترش و بازنگری می‍شدند. یک پژوهشگر دیگر در تحلیل محتوا شرکت کرد و رونوشت‍ها و مقوله‍های مستخرج چندین بار موردبررسی قرار گرفتند تا روایی داده‍ها تأیید شد.
یافته‌ها: یافته‏ها نشان داد مؤلفه‍های تأثیرگذار بر کاربردپذیری وبگاه‍های کتابخانه‍ای از دیدگاه کاربران با آسیب بینایی را می‏توان در 651 کد و 5 مقوله اصلی دسته‏بندی کرد. 273 کد از مجموع کدها به مقولۀ سازمان‍دهی و ساختار صفحه‍نمایش و 263 کد به مقولۀ کاربرمحوری اختصاص داشت. جستجو و بازیابی اطلاعات (با 64 کد)، سازگاری رابط (با 26 کد) و پیام‍های سیستمی (با 25 کد) در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
نتیجه‌گیری: برای طراحی وبگاه‌های کاربردپذیر داده‌هایی از احساس واقعی کاربران ویژه دربارۀ نظام‌های بازیابی اطلاعات کتابخانه‌ای لازم است. تجربیات کاربران به کتابداران، طراحان و مدیران کتابخانه‍ها کمک می‍کند تا هدف استانداردهای دسترس‍پذیری و تأثیر کلی آن را بر کاربران با آسیب بینایی بیشتر درک کنند. نتایج پژوهش حاضر، پژوهشگر را در شناسایی مشکلات کاربردپذیری وبگاه‌های کتابخانه‌ای کمک کرد و سرنخ‌هایی را در مورد مسائل کاربردپذیری ارائه داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Determining the Factors Affecting the Usability of Library Information Systems from the Perspective of Visually Impaired Users

نویسنده [English]

  • Azam Najafqolinejad
Assistant Professor, Knowledge and Information Science, Data Science, Information & Artificial Intelligence Group, National Library and Archives of Iran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: The usability requirements of user interface websites for sighted and visually impaired people are very different. These requirements include task adequacy, dimensional trade-off, behavior equivalence, semantic loss avoidance, and device independence. It is vital to consider these requirements to achieve the usability of library websites for visually impaired users. The purpose of the present study was to determine the factors influencing the usability of library information systems from the perspective of visually impaired users.
Method: The current research was applied and conducted using a qualitative method. In this research, the factors affecting website usability were identified through the exploratory observation of 33 visually impaired users and by defining the tasks (3 tasks). The data were collected using formal usability testing and think-aloud protocol. While using a library website and performing defined tasks, users were observed verbally expressing their thoughts, feelings, and opinions about their interaction experience. In this research, the user interfaces (digital library, OPAC, and virtual reference) of the National Library and Archives of Iran, Organization of Libraries, Museums and Documents Center of Astan Quds Razavi; Library, Museum and Document Center Islamic Consultative Assembly and the Central Library and Document Center of Tehran University were studied as prominent libraries in the country. Visually impaired users were selected from different provinces of the country using a targeted sampling and snowball method. Observational data were collected with screen recording software (Faststone and Ocam). For qualitative data analysis, content analysis (categorizing and grouping codes), coding (specifying the primary and secondary codes), and MAXQDA software were used. The transcripts of the obtained data were read at least three times and recoded several times. These codes were continuously expanded and revised while reviewing the transcripts. Another researcher participated in the content analysis and reviewed the extracted transcripts and categories, and the data were reviewed several times to confirm their validity.
Findings: The research revealed that the influential factors of the usability of library websites from the perspective of visually impaired users can be classified into 651 codes and 5 categories. 273 codes from the total codes were assigned to the screen structure and organization category, and 263 codes were assigned to the user-oriented category. Search and information retrieval (with 64 codes), interface compatibility (with 26 codes), and system messages (with 25 codes) were in the following ranks. These findings provide a comprehensive understanding of visually impaired users' usability challenges, enlightening the library information systems field.
Conclusion: The research findings have practical implications for the design and management of library websites. To design usable websites, data from the real feelings of particular users about library information retrieval systems are necessary. User experiences help librarians, designers, and library managers better understand the purpose of accessibility standards and their overall impact on visually impaired users. The final results helped the researcher to identify the usability problems of the library websites and provided clues about the usability issues, making the research directly relevant and applicable to the work of the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Usability
  • Information Systems
  • Library Websites
  • Visually Impaired Users
  • Information Seeking Behavior
  • Think-aloud Protocol
سالنامه آماری 1399 (1400). گردآورندگان مهندس امیر محرابی، حمید قلی‍پور، پریسا طالع. تهران: انتشارات سازمان بهزیستی. بازیابی 29 دی 1400، از https://media.behzisti.ir/d/2021/10/12/0/134192.pdf
سهیلی، فرامرز، جسری، سحر، خاصه، علی‍اکبر و دانش، فرشید (1400). کاربردپذیری وب‍سایت موبایلی کتابخانه‍های دانشگاه‍های برتر علوم پزشکی ایران. پیاورد سلامت، 15(1): 1-13.‎http://dorl.net/dor/20.1001.1.17358132.1400.15.1.3.3
گرت، جسی جیمز (1395). المانهای تجربه کاربری طراحی کاربرمحور در وب و فراتر از آن. ترجمه الهام راسخ، محسن لطفعلی‍پور، سیدمیثم حدیقه و محسن فقیهی  تهران: ناقوس.
نجفقلی‍نژاد، اعظم (1401). کاربردپذیری کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ‍‍‍ملی ایران بر اساس تجربه کاربر. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، دوره 33 (2): 68-87.‎             DOI: 10.30484/nastinfo.2022.3170.2144
نجفقلی‍نژاد، اعظم (1402). دسترس‍پذیری و کاربردپذیری رابط‍های کاربری نظام‍های بازیابی اطلاعات کتابخانه‍ای از دید کاربران با آسیب بینایی. کتابداری و اطلاعرسانی. 26(4): 83-110.      DOI: 10.30481/lis.2023.421297.2108
 
References
Alonso, F., Fuertes, J. L., González, Á. L. & Martínez, L. (2006). A framework for blind user interfacing. In International Conference on Computers for Handicapped Persons (pp. 1031-1038). Springer, Berlin, Heidelberg. DOI: 10.1007/11788713_151
Babu, R. & Xie, I. (2017). Haze in the digital library: design issues hampering accessibility for blind users. The Electronic Library, 35(5):1052-1065. DOI:10.1108/EL-10-2016-0209
Battleson, B., Booth, A. & Weintrop, J. (2001). Usability testing of an academic library Web site: a case study. The Journal of Academic Librarianship, 27(3): 188–198. https://doi.org/10.1016/S0099-1333(01)00180-X
Buzzi, M., Andronico, P. & Leporini, B. (2004). Accessibility and usability of search engine interfaces: Preliminary testing. In Proc. of 8th ERCIM UI4ALL Workshop.
Byerley, S. L. & Chambers, M. B. (2001). Usability testing and students with disabilities: Achieving universal access on a library web site. ACRL Tenth National Conference. Reterieved 26 September, 2023 from https://alair.ala.org/bitstream/handle/11213/16796/byerley.pdf?sequence=1
Byerley, S. L., Chambers, M. B. & Thohira, M. (2007). Accessibility of web‐based library databases: the vendors’ perspectives in 2007. Library Hi Tech, 25(4): 509–527. https://doi.org/10.1108/‌0737‌8830710840473
Chandrashekar, S. (2010). Is hearing believing? Perception of online information credibility by screen reader users who are blind or visually impaired. [Doctoral dissertation, University of Toronto, Toronto].
Craven, J. & Brophy, P. (2003). Non-visual access to the digital library (NoVA): The use of the digital library interfaces by blind and visually impaired people. Manchester Metropolitan University: Centre for Research in Library and Information Management. https://doi.org/‌10.1108/03074800310488095
Dermody, K. & Majekodunmi, N. (2011). Online databases and the research experience for university students with print disabilities. Library Hi Tech. 29 (1): 149 – 160. https://doi.org/10.1108/07378831111116976
Fernandez, A., Insfran, E. & Abrahão, S. (2011). Usability evaluation methods for the web: A systematic mapping study. Information and software Technology53(8): 789-817. https://doi.org/10.1016/‌j.infsof.2011.02.007
Garrett, J. J. (2011). The elements of user experience: user-centered design for the Web and beyond. Translated by Elham Rasekh, Mohsen Lotfalipour, Meysam Hadigheh, and Mohsen Faghihi.(2016). Tehran: Nagoos. [In Persian] 
Jay, C., Lunn, D. & Michailidou, E. (2008). End user evaluations. In Web accessibility (pp. 107-126). Springer, London. DOI: 10.1007/978-1-84800-050-6_8
Kiruki, B. W. & Mutula, S. M. (2021). Accessibility and Usability of Library Websites to Students with Visual and Physical Disabilities in Public Universities in Kenya. International Journal of Knowledge Content Development & Technology, 11(2): 55-75. https://doi.org/10.5865/‌IJKCT.2021.11.2.055
Koller, D., Le Pouesard, M. & Rummens, J. A. (2018). Defining Social Inclusion for Children with Disabilities: A Critical Literature Review. Children & society, 32. 1–13. https://doi.org/10.1111/chso.12223
Kous, K., Pušnik, M., Heričko, M. & Polančič, G. (2020). Usability evaluation of a library website with different end user groups. Journal of Librarianship and Information Science, 52(1): 75-90. https://doi.org/‌10.1177/0961000618773133Kulikauskienė, K. & Liukinevičienė, L. (2020). The theoretical model of an inclusive library for people with disabilities and its practical implementation. Izzivi prihodnosti, 2, 79-101. DOI: 10.37886/ip.2020.005azar, J., Allen, A., Kleinman, J. & Malarkey, C. (2007). What Frustrates Screen Reader Users on the Web: A Study of 100 Blind Users. International Journal of Human-Computer Interaction, 22(3): 247–269. DOI: 10.1080/‌10447‌310709336964
Leporini, B., Andronico, P. & Buzzi, M. (2004). Designing search engine user interfaces for the visually impaired. In Proceedings of the 2004 international cross-disciplinary workshop on Web accessibility (W4A) (pp. 57-66).https://doi.org/10.1145/990657.990668
Mulliken, A. (2019). Eighteen blind library users’ experiences with library websites and search tools in US academic libraries: A qualitative study. Retrieved 5 Seprember, 2022 from http://dspace.‌fudutsinma.‌edu.ng‌/xmlui/handle/123456789/1672. https://doi.org/10.5860/crl.80.2.152
Najafgholinejad, A. (2022). Usability of the National Library and Archives of Iran (NLAI) digital library based on user experience. Librarianship and Information Organization Studies, 33(2): 67-87. DOI: 10.30484/nastinfo.2022.3170.2144 [In Persian]
Najafgholinejad, A. (2023). Accessibility and usability of user interfaces of library information retrieval systems from the perspective of visually impaired users. Library and Information Sciences 26(4): 83-110. DOI: 10.30481/lis.2023.421297.2108 [In Persian] 
Sahib, N. G., Tombros, A. & Stockman, T. (2012). A comparative analysis of the information‐seeking behavior of visually impaired and sighted searchers. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 63(2), 377-391.https://doi.org/10.1002/asi.21696
Saleem, Y., Ahmad, A., Naeem, O. B., Hayat, M. F., Afzaal, S. M., Amjad, M. & Saleem, M. (2014). Windows Interface for Disabled Person. Pakistan Journal of Science, 66(1): 29-35.
Shanimon, S. & Rateesh, K. N. (2014). Theoretizing the models of disability philosophical social and medical concepts–an empirical research based on existing literature. Int J Sci Res Public, 4(6): 1-6. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4273899
Shimomura, Y., Hvannberg, E. T. & Hafsteinsson, H. (2010). Accessibility of audio and tactile interfaces for young blind people performing everyday tasks. Universal Access in the Information Society, 9(4): 297-310. https://doi.org/10.1007/s10209-009-0183-y
Soheili, F., Jasri, S., Khaseh, A. A., Danesh, F. (2021). Usability of Mobile Website of the Libraries of Top Medical Sciences Universities in Iran. Payavard Salamat, 15 (1): 1-13. [In Persian] http://dorl.net/dor‌/20.1001.1.17358132.1400.15.1.3.3
Statistical Yearbook 2020 (2021). Compiled by Amir Mehrabi, Hamid Qolipour, and Parisa Tale. Tehran: Publication of the Welfare Organization. [In Persian] 
Tomlinson, S. M. (2016). Perceptions of accessibility and usability by blind or visually impaired persons: a pilot study. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 53(1): 1-4. Reterieved 26 September, 2023 from https://asistdl.‌onlinelibrary‌.‌wiley.com‌/doi/full/10.1002/pra2.2016.‌14505301120. http://dx.doi.org/1‌0.1002/‌pra2.2016.14505301120
UN Flagship Report on Disability and Development (2018). Realization of The Sustainable Development Goals by, For and with Persons with Disabilities. Retrieved 8 September, 2022 from https://www.ohchr.org‌/sites/default/files/Documents/HRBodies/CRPD/UN2018FlagshipReportDisability.pdf
World Health Organization (2021). Blindness and vision impairment. Retrieved 18 December, 2021 from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/blindness-and-visual-impairment
World Summit on the Information Society (WSIS) (2013). WSIS+10 Review and Strategic Directions for Building Inclusive Knowledge Societies for Persons with Disabilities. Published by United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Retrieved 18 October, 2022 from https://g3ict.org/publication/wsis-10-review-and-strategic-directions-for-building-inclusive-knowledge-societies-for-persons-with-disabilities
Xie, I., Babu, R., Jeong, W., Joo, S. & Fuller, P. (2014). Blind users searching digital libraries: Types of Help-seeking Situations at the Cognitive Level. In iConference 2014 Proceedings (p. 853–857). DOI:10.9776/14272
Yoon, K., Dols, R., Hulscher, L. & Newberry, T. (2016). An exploratory study of library website accessibility for visually impaired users. Library & Information Science Research, 38(3): 250-258. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2016.08.006
CAPTCHA Image