مطالعۀ تطبیقی معیارهای ارزیابی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها در حوزۀ علوم انسانی در ایران و جهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

2 دکترای تخصصی، علم اطلاعات و دانش شناسی، مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

10.30484/nastinfo.2024.3546.2263

چکیده

هدف: دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، به‌عنوان بالاترین سطح نظام آموزشی جامعه، به‌منظور افزایش کیفیت و پاسخگویی به مسائل موجود، راهبردها و تصمیمات گوناگونی اخذ می‌کنند که در این میان نقش اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها قابل‌توجه است. توسعه مداوم فردی اعضای هیئت‌علمی و ارزیابی وظایف آن‌ها، از شاخصه‌های یک دانشگاه موفق است. نظام ارزیابی و ارتقاء اعضای هیئت‌علمی یکی از ابزارهای تنظیم عملکرد کلی آموزش عالی است که روزآمدسازی و بازنگری در ابعاد و شاخص‌های آن از الزامات است. در ایران این نظام که تحت عنوان آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیئت‌علمی شناخته می‌شود علی‌رغم بازنگری‌های متعدد، همچنان نقدهای مختلفی بر آن وارد است که یکی از مهم‍ترین آن‍ها عدم توجه به تفاوت در ماهیت حوزه‌هاست که در علوم انسانی بیشتر نمود پیدا می‍کند و نیازمند تدوین سیاست‌هایی راهبردی است. لذا هدف این مطالعه بررسی سیاست‌های ارزیابی اعضای هیئت‌علمی حوزۀ علوم انسانی در دانشگاه‌های منتخب جهان با رویکرد سیاست‌پژوهی، استخراج معیارها و شاخص‌های ارزیابی و مقایسه آن‌ها با ابعاد و شاخص‌های آیین‌نامه ارتقاء در ایران بود.
روش: پژوهش از نوع مطالعات کیفی با رویکرد تطبیقی است که با بهره‌گیری از روش سندکاوی، سیاست‌های ارزیابی عملکرد اعضای هیئت‌علمی در زیرگروه‌های حوزۀ علوم انسانی در دانشگاه‌های منتخب استخراج و با معیارهای داخلی مقایسه شدند. جامعۀ پژوهش اسناد و مدارک مرتبط در دانشگاه‌های جهان بودند که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند و نیز آیین‌نامه ارتقاى مرتبه اعضاى هیئت‌علمی در ایران بودند. برای بررسی اسناد خارجی، ابتدا دانشگاه‌هایی انتخاب شدند که طبق نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌های تایمز 2022 در حوزۀ علوم انسانی و هنر، ممتاز محسوب می‌شوند؛ و سپس مراکزی که ازنظر نظام آموزش عالی و شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با کشورمان قرابت دارند؛ که برای این منظور کشورهای منطقه و جهان اسلام و فراتر از آن کشورهای آسیایی برگزیده شدند که درنهایت برمبنای دسترسی به اسناد و مدارک مدنظر 25 دانشگاه را شامل شدند.
یافته‌ها: معیارهای نظام ارزیابی اعضای هیئت‌علمی علوم انسانی دانشگاه‌های جهان در سه بعد آموزش (با 9 شاخص و 59 سنجه)، پژوهش (با 8 شاخص و 83 سنجه) و خدمت (با 3 شاخص و 30 سنجه) طبقه‌بندی شدند. مقایسه با آیین‌نامه داخلی نشان داد که بعد آموزش از اهمیت بالایی برخوردار است و سنجه‌های مربوط به هر شاخص بسیار جزئی‌تر و جامع‌تر بوده و اساتید در دانشگاه‌های جهان برای طیف وسیعی از فعالیت‌های حرفه‌ای خود امتیاز آموزشی دریافت می‌کنند. تنوع شاخص‌ها در بعد پژوهش برای دانشگاه‌های جهان نسبت به آیین‌نامه داخلی بسیار بیشتر است. آیین‌نامه داخلی در بعد پژوهش بر بروندادها تأکید دارد درحالی که شاخص بروندادها با قریب به 30 سنجه تنها یکی از شاخص‌های پژوهش در جامعۀ موردبررسی است. بعد خدمات دانشگاه‌های منتخب به نسبت آیین‌نامه داخلی چندجانبه بوده و از انجام فعالیت‌های ترویجی در جامعه تا ایفای مسئولیت در دولت و مجامع حر‌فه‌ای را شامل می‌شود. مواردی مانند حضور در رسانه‌ها، ارائه سخنرانی، مشارکت در نهادهای مدنی، خدمات مشاوره‍ای به دانشجویان و همتایان و غیره ازجمله خدماتی هستند که در آیین‌نامه داخلی لحاظ نشده‌اند.
نتیجه‌گیری: نظر به ماهیت متفاوت علوم انسانی و عدم کارایی پژوهش‌های این حوزه در سال‌های اخیر ضرورت بازنگری در آیین‌نامه ارتقا و تدوین نظامی مختص حوزه علوم انسانی بیش‌ازپیش احساس می‍شود و به‌روزرسانی آیین‍نامه فعلی براساس یافته‌های این پژوهش برای اعضای هیئت‌علمی حوزه مذکور می‌تواند غنی‌تر، متناسب‌تر و منطبق‌تر با مأموریت‌های آموزشی، پژوهشی و اجرایی مورد انتظار از این حوزه باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Evaluation Criteria for Humanities Faculty Members of Universities in Iran and the World

نویسندگان [English]

  • Elmira Janavi 1
  • Amirhossein Mardani 2
1 Assistant Professor, Knowledge and Information Science, National Research Institute for Science Policy, Tehran. Iran
2 Ph.D., Knowledge and Information Science, Medical Ethics and History of Medicine Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: Universities at the highest level of society's education system use various strategies to increase quality and respond to existing issues, among which the role of faculty members is essential. The continuous personal development of faculty members and the evaluation of their duties is one of the characteristics of a successful university. The system of assessment and promotion of faculty members is one of the tools for regulating the overall performance of higher education, and updating and revising its indicators is necessary. In Iran, despite many revisions, this system is still subject to various criticisms, one of the most important of which is the need for more attention to the differences, such as the fields of the humanities becoming more prominent and needing to formulate strategic policies. Therefore, this study aims to investigate the evaluation policies of humanities in selected universities of the world with a policy-research approach, extract evaluation indicators, and compare them with the indicators of the evaluation system in Iran.
Method: The research is a qualitative study with a comparative approach, and by using the documentary study method, the performance evaluation policies of the faculty members in the subgroups of the humanities in the selected universities were extracted and compared with the internal standards. The research population was the relevant documents in the universities of the world, which were chosen purposefully, and they are also the regulations for the promotion of faculty members in Iran. To review foreign documents, first, universities were selected that are considered excellent according to the Times 2022 university ranking system in the field of humanities and arts; And then universities that are similar to our country in terms of the higher education system and cultural, social and economic conditions; For this purpose, the countries of the region and the Islamic world, and beyond that, Asian countries were selected, which finally included 25 universities based on the availability of relevant documents.
Findings: The evaluation system of the humanities of the world includes the three dimensions of education (with nine indicators and 59 measures), research (with eight indicators and 83 measures), and service (with three indicators and 30 measures). The comparison with the internal regulations showed that education is of great importance. The measures related to each index are much more detailed and comprehensive. The professors in the world's universities who participate in various professional activities receive educational points. The variety of indicators in the research for world universities is much more than the internal regulations that emphasize the outputs in the study, while the output index with nearly 30 metrics is only one of the research indicators in the world universities. Next, the services of the selected universities are multifaceted according to the internal regulations and include promotion activities in society to fulfill responsibilities in the government and professional associations. Things like appearing in the media, giving speeches, participating in civil institutions, consulting services to students and peers, etc., are among the services that are not included in the internal regulations.
Conclusion: Considering the differences in humanities and the inefficiency of Iran's research in this field in recent years, the necessity of revising the regulations for the promotion and specific rules to the field of humanities is increasingly felt. Updating the current regulations based on the findings of this research for humanities faculty members can be more prosperous, more appropriate, and more consistent with the educational, research, and executive missions expected from this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation Criteria for Humanities Faculty Members
  • Promotion Regulation
  • Universities Faculty Members
  • Humanities
  • Policy Research
  • Science and Technology Policymaking

مراجع

ارسطوپور، شعله (1393). نگاهی آسیب‏ شناسانه به آیین‍نامه ارتقای اعضای هیئت‍علمی و پیامدهای منفی حاصل از آن درزمینة تولید علم. اولین همایش ملی سنجش علم: ارزشیابی و آسیب‍شناسی بروندادهای علمی، 31 اردیبهشت تا 1 خرداد 1393، دانشگاه اصفهان.
بهشتی‍راد، رقیه، قلاوندی، حسن و قلعه‍ای، علیرضا (1392). ارزشیابی عملکرد اساتید توسط دانشجویان پرستاری؛ دانشگاه علوم پزشکی ارومیه. دوماهنامه علمی-پژوهشی راهبــردهای آموزش در علوم پزشکی، 6(4): 223-228.
رضایی، مینا و نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1394). شناسایی و اعتبارسنجی شاخص‍های ارزیابی بهره‍وری پژوهشی دانشگاه‍های ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‍رسانی دانشگاهی (کتابداری)، 49(2): 213-237.
روشن، محمد و قاسمی، مجتبی (1397). تحلیل رفتاری اعضای هیئت‍علمی دانشکده‍های علوم انسانی و اجتماعی در فرآیند ارتقاء علمی. آموزش عالی ایران، ۱۰(۱): 1-23.
شاهسوند، حسین، عزیزی، لیلا و گمار، خدیجه (1395). رابطه بین فرهنگ سازمانی و توانمندسازی اعضا هیئت‍علمی و مدعو تربیت‍بدنی دانشگاه‍های آزاد استان همدان. مدیریت، اقتصاد و حسابداری، 19(1): 121-126.
شکیبایی، زهره (1394). فراتحلیل مطالعات کیفیت زندگی کاری اعضای هیئت‍علمی سازمان‍های آموزش عالی. نوآوری‍های مدیریت آموزشی، 10(4): 99-115.
شمشیری، بابک، سلیمی، قاسم و سنگی، فروغ (1397). معیارهای ارتقاء اعضای هیئت‍علمی در حوزه علوم انسانی از منظر تجارب دانشگاه‍های معتبر دنیا و تجارب اعضای هیئت‍علمی دانشگاه شیراز پژوهشی ترکیبی. آموزش عالی ایران، ۱۰(۱): 99-131.
صفرپور، اسحاق، عباس پور، جواد و سلیمی، قاسم (1401). کاوش تجربیات و دیدگاه‍های اعضای هیئت‍علمی حوزه علوم انسانی و هنر دانشگاه شیراز در مورد آیین‍نامه ارتقاء. نشریه مطالعات دانش‍پژوهی، ۱(۱): ۲۹-۵۴.
 عابد، سهیلا، داودی، امیرحسین و سورانی، رضا (1399). بررسی ارزیابی عملکرد اعضای هیئت‍علمی در دانشگاه‍ها. فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(13): 1-21.
عباس پور، عباس، خورسندی طاسکوه، علی، کلانتری، عبدالحسین، فرقانی، محمدمهدی و مرادی، کیوان (1399). تطور مفهوم ارتقاء اعضای هیئت‍علمی در بستر گفتمان‍های سیاستی. مطالعات راهبردی سیاست‍گذاری عمومی، ۱۰(۳۷): 179-160.
عزیزی، نعمت‍اله (1392). بررسی راه‍های بهبود عملکرد پژوهشی اعضای هیئت‍علمی در علوم انسانی. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، 6(21): 7-33.
عصاره، فریده و عفیفیان، فرزانه (۱۳۹۷). نقدی بر آیین‍نامۀ ارتقاء اعضای هیئت‍علمی دانشگاه‍ها و مؤسسات آموزشی کشور: آسیب‍شناسی و ارائۀ راهکارها. فصلنامه نقد کتاب اطلاع‍رسانی و ارتباطات، ۴(۱۵): ۲۱۳-۲۲۳.
قاسمی، علی‍اصغر و امامی میبدی، راضیه (1394). نقش و جایگاه مطالعات میان‍رشته‍ای در رشد و توسعه علوم انسانی کشور. فصلنامه مطالعات میان‍رشته‍ای در علوم انسانی، 7(4):1-19.
قنادی‍نژاد، فرزانه و حیدری، غلامرضــا (1399). روش‍ها و شــاخص‍های ارزیابی تولیدات علمی در علوم انســانی و اجتماعی: مرور نظام‍مند، پژوهشنامه علم‍سنجی، 6(2): 203-230.
قاضی‍نوری، سپهر و فرازکیش، مهدیه (1397). الگوی ارزیابی ملی علم، فناوری و نوآوری براساس شاخص‍های کارایی، اثربخشی و سودمندی. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‍گذاری عمومی، 8(27):205-229.
قاضی‍نوری، سپهر و قاضی‍نوری، سروش (1396). مقدمه‍ای بر سیاست‍گذاری علم، فناوری و نوآوری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس، چاپ سوم.
قانعی راد، محمدامین (1395). الگوی چهاروجهی برای ارزیابی توسعه علوم انسانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
قریشی خوراسگانی، مریم سادات، جنوی، المیرا و نظرزاده زارع، محسن (1400). تبیین پدیده فرم‍‍گرایی علمی در نظام دانشگاهی ایران: عوامل و راهکارها، سیاست علم و فناوری، 14(2): 51-66.
محمدی، رضا، زمانی فر، مریم و صادقی مندی، فاطمه (1394). ارزشیابی کیفیت عملکرد اعضای هیئت‍علمی در گروه‍های آموزشی مهندسی (بر مبنای گزارش‍های ارزیابی درونی). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 17(67): 91-111.
محمدی دوستدار، حسین (1387). بررسی تطبیقی معیارهای ارتقا اعضاء هیئت‍علمی در دانشگاه‍های منتخب جهان، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، طرح پژوهشی.
مرکز پژوهش‍های مجلس: معاونت مطالعات فرهنگی (1400). الزامات کارآمدسازی نظام ارتقای اعضای هیئت‍علمی، شماره مسلسل گزارش: 17599.
یوسفی، هادی، اسدبیگی محمد و رشید حاجی خواجه لو، صالح (۱۳۹۸). استخراج معیارهای ارتقای مرتبه اعضای هیئت‍علمی از طریق کاربست مطالعه تطبیقی دانشگاه‍های منتخب. فصلنامه پژوهش و برنامه‍ریزی در آموزش عالی، ۲۵(۴): 95-73.
References
Abbaspour, A., Khorsandi, A., Kalantari, A., Forghani, M. M., & Moradi, K. (2021). Evolution of the conception of Faculty Promotion in the Context of Policy Discourses. Strategic Studies of public policy, 10(37): 160-179. [In Persian]
Abed, S., Davoodi, A.H., & Sorani, R. (2020). Evaluate the performance of faculty members in universities. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 4(39): 1-21. [In Persian]
Arastoopour, Sh. (2014). A pathological look at the regulations for the promotion of faculty members and the resulting negative consequences in the field of science production. The first national conference on science assessment: evaluation and pathology of scientific outputs, 21-22 May, 2014, University of Isfahan [In Persian]
Azimi Nezhad, M., Tatari, F., & Borji, A. (2020). A comprehensive approach to faculty members’ promotion policies. Journal of Advanced Pharmacy Education and Research, 9(3):115-122.
Azizi, N. (2013). A study of ways to improve research performance of humanities faculty members. Strategy for Culture, 6(21): 7-33. [In Persian]
Beheshti Rad R., Ghalavandi H., & Ghale’ei A.R. (2014). Faculty Members Performance Evaluation by Nursing Students Urmia University of Medical Sciences. Educ Strategy Med Sci, 6 (4): 223-228. [In Persian]
Díaz-Faes, A. A., Bordons, M., & van Leeuwen, T. N. (2016). Integrating metrics to measure research performance in social sciences and humanities: The case of the Spanish CSIC. Research Evaluation, rvw018. DOI:10.1093/reseval/rvw018 10.1093/reseval/rvw018
Gazerani, A., Dehnoalian, A., Gharahzadeh, A., & Tatari, F. (2020). A critical study about the faculty members' evaluation models. J Adv Pharm Educ Res., 10(2):6-71.
Ghanadinezhad, F., & Heidari, G. (2020). Methods and Indicators for the Evaluation of Scientific Production in the Humanities and Social Sciences: A Systematic Review. Scientometrics Research Journal, 6(2): 203-230. DOI: 10.22070/rsci.2020.4998.1341[In Persian]
Ghanei Rad, M. A. (2015). Quadrilateral model for evaluating the development of humanities. Tehran: Research Institute of Cultural and Social Studies. [In Persian]
Ghasemi, A. A., & Emami Meibodi, R. (2016). The Role and Status of Interdisciplinary Studies in the Development of the Humanities in Iran. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 7(4): 1-19. DOI: 10.7508/isih.2015.28.001 [In Persian]
Ghazinoory, S., & Farazkish, M. (2018). A modal for STI national evaluation based efficiency, effectiveness, and Utility index. Strategic Studies of Public Policy, 8(27): 205-229. [In Persian]
Ghazinoory, S. & Ghazinoory, S. (2016). An introduction to science, technology and innovation policies. Tehran: Tarbiat Modares University. [In Persian]
Ghoraishi Khorasgani, M., Janavi, E., & Nazarzadeh Zare, M. (2021). Explaining the Phenomenon of Scientific Formalism in Iran’s Academic System: Factors and Solutions. Journal of Science and Technology Policy, 14(2): 51-66. [In Persian]
Islamic Parliament Research Center of the Islamic Republic Of IRAN. (1400). Requirements for the efficiency of the faculty members' promotion system, report number: 1759 [In Persian]
Kanji, G. K. (2002). Performance measurement system. Total Quality Management, 13(5): 715-728.
 
Khanifar, H., & Muslimi, N. (2017). Principles and methods of qualitative research, a new and practical approach. Tehran: Negah Danesh. [In Persian]
Kiely, K., Brennan, N., & Hayes, A. (2019). Measuring research in the university via senior academic promotions and faculty research metrics. Procedia Computer Science, 146: 173-181.
 
​Mohammadi, R., Zamanifar, M., & Sadeghi Mandi, F. (2014). Evaluation of the quality of performance of faculty members in engineering educational groups (based on internal evaluation reports). Iranian Engineering Education Quarterly, 17(67): 91-111. [In Persian]
Mohammadi Dostdar, H. (2009). A comparative study of the criteria for the promotion of faculty members in selected universities of the world. Scientific Policy Research Center of the country, research plan. [In Persian]
Ochsner, M., Hug, S. E., & Daniel, H. D. (2014). Setting the stage for the assessment of research quality in the humanities. Consolidating the results of four empirical studies. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 17(6): 111-132.
Osareh, F., & Afifian, F.A. (2018). Critique of the regulations for the promotion of faculty members of universities and educational institutions of the country: Pathology and presenting solutions, Quarterly Journal of Information and Communication Book Review, 4(15): 13-22. [In Persian]
Reale, E., Avramov, D., Canhial, K., Donovan, C., Flecha, R., Holm, P., & Primeri, E. (2018). A review of literature on evaluating the scientific, social, and political impact of social sciences and humanities research. Research Evaluation, 27(4): 298-308.
Rezaei, M., & Noroozi Chakoli, A. (2015). The Identification and Accreditation of the Research Productivity Evaluation Indicators of Iran universities, Academic Librarianship and Information Research, 49(2): 213-237. DOI: 10.22059/jlib.2015.56984 [In Persian]
Roshan, M., & Ghasemi, M. (2018). Behavioral analysis of faculty members of humanities and social sciences faculties in the process of Academic promotion. Higher Education in Iran, 10 (1): 1-23. [In Persian]
Safarpour, E., Abbaspour, J., & Salimi, G. (2022). Exploring the Experiences and Views of Shiraz University’s Art and Humanities faculty members on Promotion Regulation, Journal of Knowledge-Research Studies, 1(1), 29-54. DOI: 10.22034/jkrs.2021.‌47805.‌1006 [In Persian]
Sivertsen, DM G., & Larsen, B. (2012). Comprehensive bibliographic coverage of the social sciences and humanities in a citation index: An empirical analysis of the potential, Scientometrics, 91(2): 567-575.
Shahsevand, H., Azizi, L. & Gamar, Kh. (2015). The relationship between organizational culture and the empowerment 
ارسال نظر درباره این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 13 اسفند 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 خرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار