تأثیر سطح سواد اطلاعاتی بر رفتار اطلاع‌یابی و بازنشر اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی (مطالعه موردی: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

3 دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

10.30484/nastinfo.2024.3517.2255

چکیده

هدف: هدف پژوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ  بررسی تأثیر سطح سواد اطلاعاتی بر رفتار اطلاع ­یابی و بازنشر اطلاعات در شبکه­ های اجتماعی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه بود.
روش: روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی – پیمایشی بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌های مشغول به تحصیل در دانشکده‌های تابعۀ دانشگاه رازی بود که حجم نمونه 217 نفر و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای تعیین شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامۀ تلفیقی در دو بخش سواد اطلاعاتی و صحت اطلاعات در بازنشر اطلاعات در فضای مجازی بود که آلفای کرونباخ آن ۰/۷۸ برآورد شد. برای آزمون فرضیه‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنف نرمال بودن متغیرهای پژوهش بررسی‌شده و در ادامه با استفاده از آزمون‌های لازم فرضیه‌های پژوهش تجزیه‌وتحلیل شد. برای تحلیل داده‌ها نرم‌افزار SPSS v26 مورداستفاده قرار گرفت.
 یافته‌­ها: یافته‌­های حاصل از پژوهش بیانگر آن است که میانگین سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی در سطح متوسط قرار دارد، البته مقطع تحصیلی پاسخگویان به‌طور معناداری با این سطح سواد اطلاعاتی ارتباط دارد و دانشجویان مقطع دکتری همگی دارای میانگین سواد اطلاعاتی بالا هستند؛ اما جنسیت تأثیر معناداری در سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان ندارد. همچنین بین سطح سواد اطلاعاتی با مؤلفه‌های مستند بودن داده‌­ها و سلامت داده‌­ها در صحت اطلاعات بازنشر شده در فضای مجازی ارتباط معنی‌داری مشاهده شد اما در مؤلفة بررسی تخصص نقل‌کنندۀ پیام، ارتباط معنا­دار نبود.
نتیجه‌‎‌‌‌‌گیری: در تبیین نتایج به‌دست‌آمده و سطح بالای مؤلفه تشخیص نیاز اطلاعاتی می‌توان گفت توانایی تشخیص نیاز اطلاعاتی و تعیین وسعت و مکان­یابی اطلاعات، نقش اساسی در تقویت قابلیت‌­های دانشجویان ایفا می‌کند. در مورد مؤلفۀ ارزیابی نقادانۀ اطلاعات که با میانگین پایین­‌تری نسبت به سایر مؤلفه‌های سواد اطلاعاتی به‌دست‌آمده می‌­توان گفت که با افزایش توانایی ارزیابی نقادانۀ اطلاعات، قابلیت‌های تشخیصی در بازنشر اطلاعات افراد نیز افزایش می‌یابد. توانایی ارزیابی نقادانۀ اطلاعات با مهارت­‌هایی مانند توانایی بررسی و مقایسه اطلاعات اخذشده از منابع مختلف برای تعیین اعتبار و صحت‌وسقم اطلاعات، تشخیص وجود تقلب و دست‌کاری در اطلاعات، توانایی تحلیل و بررسی دیدگاه‌های مختلف و متناقض است. مجموعة این مهارت­‌ها به دانشجویان این امکان را می‌دهد که از صحت و قابلیت کاربرد صحیح اطلاعات اطمینان حاصل کنند. همچنین ارتقای سطح سواد اطلاعاتی در بین دانشجویان می‌­تواند به افزایش دقت و صحت اطلاعات بازنشر شده در فضای مجازی کمک شایانی نماید. به‌طورکلی وضعیت موجود ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه در سطح ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﻗﺮار دارد. ولیکن چون رابطه معناداری بین سطح سواد اطلاعاتی و صحت اطلاعات در بازنشر اطلاعات در فضای مجازی گزارش شد، به‌منظور افزایش سطح سواد اطلاعاتی در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و یا حتی سطوح تحصیلی پایین‌تر می­‌توان اقدامات لازم را به عمل آورد که سبب بهبود عملکرد دانشجویان برای توسعۀ دانش و ارتقای صحت پیام­‌های بازنشر شده در فضای مجازی در بین دانشجویان شود. پیشنهاد می­‌شود تصمیم‌گیری‌­های لازم توسط سیاست‌گذاران عالی اتخاذ شود تا طراحی، اجرا و ارزیابی سواد اطلاعاتی برای اساتید دانشگاه انجام شود تا اساتید به همراه ارائۀ دروس تخصصی خود، مهارت‌­های لازم در ارتباط با سواد اطلاعاتی را نیز به دانشجویان انتقال دهند.

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effect of the Level of Information Literacy on Information-Seeking Behavior and Republishing Information on Social Networks (Case Study: Graduate Students of Razi University)

نویسندگان [English]

  • Samira Seifi 1
  • Mahmoud Moradi 2
  • Vida Seifouri 3
1 M.A. in Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Assistant Professor, Departement of Knowledge and Information Science, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran
3 Ph.D. in Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Purpose: This study aimed to investigate the level of information literacy in the behavior of information-seeking and republishing information in social networks among graduate students of Razi University, Kermanshah.
Methods: The research method was applied in terms of purpose was a survey one, and the statistical population of the research included all postgraduate students of the fields studying in the affiliated faculties of Razi University, which has a sample size of 217 people and using Sampling Method Stratified randomization was determined. The research tool included a consolidated questionnaire in two parts information literacy and information accuracy in republishing information in the virtual space; Cronbach's alpha was estimated at 0.78. The normality of the research variables was checked by using the Kolmogorov-Smirnov test to test the research hypotheses, the research hypotheses were analyzed using the necessary tests. SPSS.26 software was used for data analysis.
Findings: The findings of the research show that the average level of information literacy of graduate students of Razi University was at an average level, although the level of education of the respondents was significantly related to this level of information literacy, and the doctoral students all had an average level of literacy. The information was high. However, gender does not have a significant effect on the level of students' information literacy. Also, a significant relationship was observed between the level of information literacy and the components of data documentation and data health in the accuracy of information republished in the virtual space, but there was no significant relationship in the components of examining the expertise of the message narrator.
Conclusion: In explaining the obtained results and the high level of the information need detection component, it can be claimed that the ability to detect the information needs and determine the extent and location of information plays a key role in strengthening the students' abilities. Regarding the components of critical evaluation of information, which was obtained with a lower average than other components of information literacy, it can be said that by increasing the ability to critically evaluate information, the diagnostic capabilities in republishing information of individuals also increase. The ability to critically evaluate information with skills such as the ability of reviewing and comparing information obtained from different sources, to determine the validity and correctness of the information, to detect the presence of fraud and manipulation in information causes the ability to analyze and review different and contradictory views. The set of these skills leads the students to have possibility to ensure the correctness and ability to use the information correctly. Also, improving the level of information literacy among students can help to increase the accuracy and correctness of the information republished in cyberspace. In general, the current situation of information literacy of graduate students of Razi University of Kermanshah is at a desirable level. However, since a significant relationship between the level of information literacy and the accuracy of information was reported in the republishing of information in cyberspace, it is possible to take necessary measures to increase the level of information literacy in master's degree students or even lower education levels, which will improve the performance of students. To develop knowledge and improve the accuracy of republished messages in cyberspace among students. It is suggested that the necessary decisions should be taken by high policymakers to design, implement, and evaluate information literacy for university professors, so that professors, along with presenting their specialized courses, also transfer the necessary skills related to information literacy to students.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Information Literacy
  • Information Seeking Behavior
  • Republishing Information
  • Social Networks
  • Razi University
  • Postgraduate Students

مراجع

اسماعیل‌زاده، پروانه و حسن‌زاده، محمد (1397). تأثیر سواد اطلاعاتی کاربران بر صحت اطلاعات منتشره در شبکه‌های اجتماعی مجازی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 8 (2)، 161-179. doi.org/10.22067/RIIS.V0I0.65715
 باقری، افسانه، قیاسی، میترا و کلته، سمیه (1401). تأثیر شبکه­های اجتماعی بر توسعه سواد اطلاعاتی جوانان عضو کتابخانه‌­های عمومی (مطالعه موردی: استان خراسان شمالی). دانش شناسی،  15(57)،1-13. https://journals.iau.ir/article_695359.html
برقی، عیسی (1397). سطح سواد اطلاعاتی و انگیزش پژوهشی دانشجویان بر اساس استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 52(4)، 147- 163. doi.org/ 10.22059/JLIB.2019.260478.1334
بهرامی، محمد، رضوی، سید‌علی اصغر و طهماسبی لیمونی، صفیه (1398). بررسی تأثیر سواد اخلاقی بر رفتار اطلاع‌یابی و باز‌نشر اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی (موردمطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی سمنان). پژوهش‌های ارتباطی، 26 (100)، 107-85. https://www.sid.ir/paper/404522/fa
جهانگیر، غلامحسین، کریمی، سکینه و سیفی، لیلی (1400). رابطه سواد اطلاعاتی با توانایی برقراری ارتباط کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 11 (2)، 312-333. doi.org/10.22067/INFOSCI.2021.67067.0
سعیدی، ژیلا (1396). بررسی رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره مراجعان کتابخانه‌های عمومی شهرستان سنندج. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه.
زیارتی، نرگس، امین بیدختی، علی اکبر و جعفری، سکینه (1399). نقش استفاده از شبکه‌­های اجتماعی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان با میانجی­گری سواد اطلاعاتی. مقاله ارائه شده در هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره ایران،تهران.https://civilica.com/doc/1140851
صادقی، افسانه و محمد داوودی، امیرحسین (1401). ارائه مدل شبکه‌های اجتماعی و سواد اطلاعاتی با رویکرد موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی ساوه. فصلنامه مطالعات مدیریت و رهبری در سازمان­‌های آموزشی، 2(4)،  56-43.
https://sanad.iau.ir/Journal/mlseojournal/Article/1080260
ضیایی پرور، حمید و عقیهی، سید وحید (1388). بررسی نفوذ شبکه‌­های اجتماعی در میان کاربران ایرانی. رسانه، 80(4)، 23-42.
https://www.sid.ir/paper/511054/fa
 
غلامی، طاهره، باقریان، نجمه و خالقی، نرگس (1396). سواد اطلاعاتی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم در محیط دیجیتال. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 3(3)، 15-34.     
doi.org. 10.22091/STIM.2017.2163.1145
طبرسا، غلامعلی، شریفی، صدیقه و حسینی، سیداحمد (1395). بررسی تأثیر سواد اطلاعاتی کارکنان بر چابکی سازمان. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 8(2)، 136-113. http://ensani.ir/fa/article/361979/
مردانی، فریبا و جنوی، المیرا (1400). تأثیر شبکه‌های اجتماعی در بهبود وضعیت اطلاع‌رسانی و جذب مخاطبین کتابخانه‌های عمومی شهر تهران از دید کتابداران. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 7(1)،53-76. doi.org/10.22091/STIM.2020.5546.1395
نارمنجی، سیدمهدی، ریاحی‌نیا، نصرت، نوکاریزی، محسن و زره‌­ساز، محمد (1399). بررسی کیفی رفتار اشتراک‌­گذاری اطلاعات دانشجویان در شبکه‌­های اجتماعی مجازی. تعامل انسان و اطلاعات، ۷ (۱)، 14-1.
   doi.org/ 10.22091/STIM.2020.5508.1392
نجف‌پور مقدم، پروین، بیرانوند، علی و زارعی، سمیه (1402). نقش سواد اطلاعاتی و فناوری‌‌های اطلاعاتی ارتباطی در تسهیم دانش در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۹ (۱)، 108-125.
http://publij.ir/article-1-2410-fa.html
یمین فیروز، موسی و داورپناه، محمدرضا (1383). بررسی رفتار اطلاع یابی اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد از اینترنت. کتابداری و اطلاع رسانی، 7(2 (مسلسل 26))، 45-65.
https://www.sid.ir/paper/470609/fa
Alex-Nmecha, J. C., & Ejitagha, S. (2023). An Evaluation of Digital Information Literacy Skills Among Undergraduate Students of Library and Information Science in Universities in Nigeria. Mousaion: South African Journal of Information Studies, 41 (2), 14-20 . https://doi.org/10.25159/2663-659X/12326
Allari, R. S., Hamdan, K., Albqoor, M. A. & Shaheen, A. (2022). Information literacy: assessment of undergraduate and graduate nursing students. Reference Services Review, 50 (2), 211-221. https://doi.org/10.1108/RSR-09-2021-005222
Appiah, D., KWAAH, C., & Asiedu, N. (2023). Assessing Information Literacy Skills of Teacher Trainee Students: Experiences from a Ghanaian College of Education. International Journal of Information Science and Management (IJISM), 21(4), 149-164. Doi: 10.22034/ijism.2023.1977943.0
Bagheri, A., Qiyasi, M. & Kolte, S. (2022). The effect of social networks on the development of information literacy of young people who are members of public libraries (case study: North Khorasan province). Knowledge studies, 15(57),1-13. [In Persian] https://journals.iau.ir/article_695359.html
Bahrami, M., Razavi, S.A. A. & Tahmasabi Limoni, S.(2018). Investigating the effect of moral literacy on information-seeking behavior and republishing information in social networks (case study: graduate students of Semnan Islamic Azad University). Communication Research, 26 (100), 85-107. [In Persian] https://www.sid.ir/paper/404522/fa
Barghi, I. (2017). The level of information literacy and research motivation of students based on the use of virtual social networks. Academic Library and Information Research, 52(4), 147-163. [In Persian] https://doi.org/ 10.22059/JLIB.2019.260478.1334
Esmailzadeh, P. & Hassanzadeh, M. (2017). The effect of users' information literacy on the accuracy of information published in virtual social networks. Library and Information Research Journal, 8 (2), 161-179. [In Persian] https://doi.org/10.22067/RIIS.V0I0.65715
Garcia, J. O., Ashourvan, A., Thurman, S. M., Srinivasan, R., Bassett, D. S. &  Vettel, J. M. (2020). Reconfigurations within resonating communities of brain regions following TMS reveal different scales of processing. Network Neuroscience, 4(3), 611-636. https://doi.org/10.1162/netn_a_00139
Gholami, T., Bagharian, N. & Khaleghi, N.(2016). Information literacy of Qom University master's students in the digital environment. Information Management Sciences and Techniques, 3(3), 15-34. [In Persian] https://doi.org. 10.22091/STIM.2017.2163.1145
Guo, J., & Jie, H. (2019). Information literacy education in WeChat environment at academic libraries in China. The Journal of Academic Librarianship, 46(1),73-96. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2019.102073
Jahangir, G., Karimi, S. & Saifi, L. (2021). The relationship between information literacy and the communication ability of university library librarians. Library and Information Research Journal, 11 (2), 312-333. [In Persian] https://doi.org/10.22067/INFOSCI.2021.67067.0
Khan, M. L.  & Idris, I. (2019). Recognize misinformation and verify before sharing: a reasoned action and information literacy perspective. Behavior & Information Technology, 38(12), 1194-1212. Doi: 10.1080/0144929X.2019.1578828
Mardani, F. & Jenavi, E. (2021). The effect of social networks in improving the situation of informing and attracting the public libraries of Tehran from the librarians' point of view. Information Management Sciences and Techniques, 7(1), 53-76. [In Persian] https://doi.org/10.22091/STIM.2020.5546.1395
Narmanji, S. M., Riahinia, N., Nokarizi, M. & Zere-Saz, M.(2020). Qualitative investigation of students' information sharing behavior in virtual social networks. Human and Information Interaction, 7(1),1-14. [In Persian] https://doi.org/ 10.22091/STIM.2020.5508.1392
Najafpour Moghadam, P., Biranvand, A. & Zarei, S. (2023). The role of information literacy and communication information technologies in knowledge sharing among public library librarians. Information Research and Public Libraries, 29(1), 108-125. [In Persian] URL: http://publij.ir/article-1-2410-fa.html
Paisley, W. J. (1968). Information Needs and Uses. Annual Review of Information Science and Technology, 3, 1-30.
Sadeghi, A. & Mohammad Davoudi, A. (2022). Presenting the model of social networks and information literacy with the approach of academic success of Saveh Islamic Azad University students. Management and Leadership Studies Quarterly in Educational Organizations, 2(4), 43-56. [In Persian]
Saidi, Zh. (2016). Investigating information-seeking behavior in the context of daily life of patrons of public libraries in Sanandaj city. (Master's thesis, Faculty of social science, Razi University, Kermanshah).[In Persian]
Tabarsa, G., Sharifi, S. & Hosseini, S. A. (2015). Investigating the effect of employees' information literacy on organizational agility. Human resource management research, 8(2), 113-136. [In Persian]
Yamin Firouz, Musa and Davrpanah, Mohammad Reza (2013). Investigating the information seeking behavior of academic staff members of Ferdowsi University of Mashhad from the Internet. Library and Information, 7(2 (series 26)), 45-65. [In Persian]
Zhu, Sh., Yang, H. H., Wu, D. & Chen, F. (2021). Investigating the Relation between information Literacy and Social Media University Students. Journal of Educational Computing Research, 1-25. 59(7), 1425-1449. https://doi.org/10.1177/0735633121997360
Ziarati, N., Amin Bidakhti, A. A. & Jafari, S. (2019). The role of using social networks on the academic performance of students with the mediation of information literacy. In the 7th National Conference of Modern Studies and Research in the field of Educational Sciences, Psychology and Counseling in Iran, Tehran. [In Persian] https://civilica.com/doc/1140851
Ziyai Parvar, H. & Aghihi, S. V. (2008). Examining the penetration of social networks among Iranian users. Media, 4(80), 23-42. [In Persian] https://www.sid.ir/paper/511054/fa  
 
 
ارسال نظر درباره این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 مرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 02 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 آذر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار