پیشنهاد طرح جدید برای طبقه‌بندی علوم بر اساس پشتوانه علمی مسلمانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و مشاور علمی ریاست کتابخانه ملی و آرشیو ایران

چکیده

هدف: بررسی دیدگاه دانشمندان مسلمان دربارۀ رده‌بندی علوم‌‌ و مقایسه آنها با نظام‌های رده‌بندی رایج جهانی به منظور فراهم ساختن زمینه بازنگری در رده‌بندی‌های کتابخانه‌ای برای طراحی نظام‌های بومی رده‌بندی مبتنی بر ارزش‌های فرهنگی و اعتقادی و نیازهای علمی جهان اسلام.
روش:‌‌ نظرات دانشمندان مسلمان با مطالعه منابع کتابخانه‌ای شناسائی و تحلیل شده است.
یافته‌‌ها:‌‌ دانشمندان مسلمان ازسدة دوم هجری تاکنون با رویکردهای فقهی-اخلاقی‌‌، اخلاقی-تربیتی‌‌، و آموزشی ـ تربیتی به رده‌بندی علوم پرداخته‌اند؛ و طبقه‌بندی تعدادی از آنان دارای برخی از ویژگی‌ها و مزایای خاصی بودند (همچون: اتکاء بر جنبه موضوعی، استفاده از شیوه ارجاع، به‌کاربردن مبنای تحلیل و ترکیب) که در رده‌بندی‌های جدید کتابخانه‌ای شاهد آنهاییم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Proposing an Alternative Framework for a Library Classification Scheme based on Moslem Scholars Contributions

نویسنده [English]

  • H. Azimi
Assistant Professor &Scientific advisor to the head of the National Library and archives of I.R. Iran
چکیده [English]

Purpose: To propose a basis for a library classification scheme based on cultural and doctrinal values of the Islamic world.
Methodology: Views of Muslim scholars on classification of sciences are reviewed and compared with existing library classification schemes.
Finding &Results: Since early 8th century Muslim scholars have proposed classifications for sciences in accordance to their jurisprudential-moral, ethical-educational, and moral-educational approaches, some having novel features and merits which could be used in developing alternative library classification schemes.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science Classification
  • Classification Methods
  • Muslim Scholars
آملی‌‌، شمس‌الدین محمد (1377). نفائس‌الفنون فی عرائس‌العیون. انتشارات کتابفروشی اسلامیه (دوره3 جلدی).
ابرامی‌‌، هوشنگ (1379). شناختی از دانش‌شناسی.تهران: نشر کتابدار.
ابن اکفانی‌‌، محمد (1990م). ارشادالقاصد الی اسنی المقاصد فی انواع العلوم. قاهره: دارالفکر العربی.
ابن خلدون‌‌، عبدالرحمان (1999م). مقدمه الکتاب العبرودیوان المبتدی والخبر. قاهره: دارالکتب المصری.
ابن سینا‌، حسین (1298ق.) رساله فی اقسام العلوم العقلیه‌‌، من کتابه تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات. قسطنطنیه: مطبعه الجوائب.
تامسون‌‌، جیمز (1366). تاریخ اصول کتابداری‌‌، ترجمه محمود حقیقی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
تهانوی‌‌، محمداعلی (1963م). کشاف اصطلاحات الفنون. تحقیق لطفی عبدالبدیع. قاهره: المؤسسه المصریه العامه للتألیف و النشر.
جابر بن حیان الف (1354ق.). کتاب اخراج مافی القوه الی الفعل‌‌، من مختار رسائل جابر بن حیان. با تصحیح پول کراوس. قاهره: مکتبه الخانجی.
جابر بن حیان ب (1354ق.). کتاب الحدود‌‌، فی کتاب مختار رسائل جابر بن حیان. با تصحیح پول کراوس. قاهره: مکتبه الخانجی.
حماده‌‌، محمدماهر (1403ق.).علم المکتبات و المعلومات. بیروت.
حماده‌، محمد ماهر (1405ق.).تنظیم المکتبه المدرسیه‌‌، با همکاری علی القاحی.چاپ سوم..
خمینی‌‌، روح الله (1386). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خوارزمی‌‌، محمد (بی تا). مفاتیح‌العلوم. قاهره: مطبعه الشرق.
داودی، مهدی (1371). « تأثیر آراء فرانسیس بیکن و اگوست کنت بر رده‌بندی دهدهی دیویی». تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی(پیام کتابخانه سابق)، شماره 5 و 6، ص96-101.
سیوطی‌‌، عبدالرحمن (1309ق.). اتمام الدرایه لقراء النقایه. د. م . میرزا شیرازی.
شعبان عبدالعزیز خلیفه (بی تا). الفهرست لابن ندیم. با همکاری ولید محمد عوزه. قاهره: مکتبه الثقافیه.
شعبان عبدالعزیز خلیفه (1993م). مفتاح السعاده و مصباح السیاده فی موضوعات العلوم لطاشکبری زاده. مجلد اول. القاهره: دارالعربی.
شیروانی‌‌، محمد امین (نسخه خطی). الفوائد الخاقانیه. نسخه خطی شمارة 5718‌‌، دارالکتب الظاهریه بدمشق.
صدرالدین شیرازی‌‌، محمد (1378). المظاهر الالهیه فی أسرار العلوم الکمالیه. تصحیح و تحقیق و مقدمه سیدمحمد خامنه ای. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
طاهری عراقی‌‌، احمد (1372). رده‌بندی دهدهی دیویی اسلام.تهران: کتابخانه ملی‌‌، ویرایش سوم.
طاهری عراقی‌‌، احمد (1376). ردهBP‌‌ : اسلام. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
طاش کبری‌زاده‌‌، احمد (1993م). مفتاح السعاده و مصباح السیاده‌‌، به کوشش و تصحیح شعبان عبدالعزیز خلیفه. قاهره: دارالعربی.
غزالی‌‌، محمد (1328ق.). احیاء العلوم المدینه. قاهره: مطبعه کردستان العلمیه.
غزالی‌‌، محمد (1328ق.). الرساله اللدنیه. قاهره: مطبه کردستان العلمیه.
فارابی‌‌، محمد (1948م). احصاءالعلوم.تحقیق و تقدیم و تعلیق عثمان امین. قاهره: دارالفکر العربی.
فدایی، غلامرضا (1389). طرحی نو در طبقه‌بندی علوم. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی.
قطب‌الدین شیرازی‌‌، محمود (1903م). دره التاج لغره الدیباج فی الحکمه. تصحیح محمد مشکوه. تهران: مجلس.
کندی‌‌، یعقوب (1950). کمیه کتب ارسطو طالیس و مایحتاج الیه فی تحصیل الفلسفه. تحقیق و اخراج محمد عبدالهادی ابوریده. قاهره: دارالفکرالعربی.
مصاحبی نائینی‌‌، محمد علی (1377). نامه فرهنگیان. چاپ عکسی. تهران: انتشارات کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
ملک، فضل الرحمن (1358). «اسلام و مدرنیته ».خلاصه کتاب، ترجمه ابوالفضل والازاده.مجله مدرسه، شماره 4، مهر1358
ناهد، محمدسالم (1311ق.). نظم تصنیف المعرفه عندالمسلمین. با مقدمه شعبان عبدالعزیز خلیفه. اسکندریه: دارالثقافه العلمیه.
نصیرالدین طوسی‌‌، محمد (1994م). رساله فصل بی بیان اقسام الحکمه علی سبیل الایجاز‌‌، من کتاب عباس سلیمان. تصنیف‌ العلوم بین الطوسی و بیضاوی. اسکندریه: دارالمعرفه الجامعیه.
ولیش، هانس. اچ؛‌ اسمیراگلیا، ریچارد. م‌ (1381). «رده‌بندی کتابخانه‌ای»؛ ترجمة فیروزه برومند. در: دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی (جلد اول). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، ص 887- 892.
یعقوب‌نژاد‌‌، محمدهادی (1390). رده‌بندی علوم و چالش‌های فرارو. مجله نقد و نظر‌‌، سال شانزدهم‌‌، زمستان 1390‌‌، شماره 4‌‌، صص 135-154.
Vickery.B.C.Classification and indexing hn science.Butterworths,1975.
CAPTCHA Image