موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی

محمودی توپکانلو, حسن; معرفت, رحمان

doi:10.30484/nastinfo.2023.3400.2208

موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکدة روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

10.30484/nastinfo.2023.3400.2208

چکیده

هدف: وضعیت نابسامان اقتصادی و کاهش فرصت‌های شغلی، از جمله عواملی هستند که در کنار عوامل دیگر، دانشگاه‌ها را به سمت کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش سوق داده است. با این حال، شواهد نشان می‌دهد موانع زیادی بر سر راه کارآفرینی دانشگاهی به‌ویژه در برخی رشته‌ها قرار دارد. شناسایی موانع پیش ‌روی کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش، اولین گام در جهت توسعۀ آن است. بر این پایه، هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی بود.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود که با استفاده از روش کیفی گرندد تئوری انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، اعضای هیئت علمی رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های دولتی ایران بودند که اعضای نمونه با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. مبنای انتخاب اعضای نمونه این بود که دارای حداقل 5 سال سابقۀ کاریِ هیئت علمی باشند و همچنین در حوزه‌های مرتبط با کارآفرینی دارای سوابق علمی باشند. برای گردآوری داده‌ها از مصاحبۀ نیم‌ساختاریافته استفاده شد. فرآیند انجام مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع نظری بعد از مصاحبه با 16 نفر از اعضای هیئت علمی ادامه پیدا کرد. به لحاظ مرتبۀ علمی 4 نفر از اعضای نمونه در مرتبۀ استاد و 7 نفر دانشیار و 5 نفر استادیار بودند.
یافته‌ها: با تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها، تعداد 90 کد اولیه شناسایی شدند. این کدها در قالب 12 مقولۀ فرعی و 3 مقولۀ اصلی دسته بندی شدند. موانع کارآفرینی دانشگاهی در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی در سه دسته عوامل کلان، دانشگاهی و فردی قرار گرفت. موانع کلان بیانگر چالش‌ها و مشکلاتی بود که در کل کشور وجود داشت و شامل 4 مقولۀ عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی، عوامل فرهنگی و عوامل راهبردی بود. موانع دانشگاهی بیانگر چالش‌ها و مسائلی بود که در درون دانشگاه‌ها وجود داشت و از 4 مقولۀ فرعی ساختار دانشگاه‌ها، آیین‌نامه‌ها و قوانین دانشگاهی، آموزش‌های دانشگاهی و محتوای رشته تشکیل شده بود. موانع فردی نیز بیانگر ویژگی‌ها و ضعف‌هایی بود که در افراد وجود داشت و 4 مقولۀ فرعی، شامل مهارت‌های علمی، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های روانشناختی و مهارت‌های کارآفرینی بود.
نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر با مطالعۀ دیدگاه اعضای هیئت علمی رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی، مهم‌ترین موانع کارآفرینی و تجاری‌سازی دانش در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی را شناسایی کرده است. اگرچه برخی از موانع کارآفرینی دانشگاهی فراتر از اختیار اعضای هیئت علمی و متخصصان رشته است اما با تقویت و سرمایه‌گذاری در مواردی که تحت کنترل آن‌ها است می‌توان به سمت کارآفرینی دانشگاهی حرکت کرد. در مجموع، یافته‌های این پژوهش می‌تواند به برنامه‌ریزی بهتر برای افزایش کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش و رفع موانع و کاستی‌های آن کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Obstacles of Academic Entrepreneurship and Commercialization of Knowledge in the Field of Knowledge and Information Science

نویسندگان [English]

Hasan Mahmudi Tupkanlo
Rahman Marefat

Assistant Professor, Knowledge and Information Science Department, Faculty of Psychology and Education, Semnan University, Semnan, Iran

چکیده [English]

Purpose: The poor economic situation and the reduction of job opportunities have pushed universities towards academic entrepreneurship and commerciali-zation of knowledge. Nevertheless, the evidence shows there are many obstacles in the way of academic entrepreneurship, especially in some disciplines. Identifying obstacles to academic entrepreneurship is the first step toward its development. Therefore, the purpose of the current research was to identify the obstacles to academic entrepreneurship in the field of knowledge and information science.
Methods: The current research was of an applied type which was conducted using the qualitative method of ground theory. The research community was the knowledge and information science faculty members at Iran's governmental universities. The sample members were selected by purposive sampling method. The basis for selecting the sample members was that they have at least five years of work experience as faculty members and have scientific records in fields with entrepreneurial orientation. A semi-structured interview was used to collect data. The interview processes continued until reaching theoretical saturation after interviewing 16 faculty members. Regarding academic rank, 4 of the sample members were professors, 7 were associate professors, and 5 were assistant professors.
Findings: By analyzing the interview data, 90 primary codes were identified, and these codes were categorized into 12 sub-categories and three main categories. Macro obstacles, academic obstacles, and individual obstacles were the three main categories that hinder entrepreneurship and commercialization of knowledge in the field of knowledge and information science from the point of view of faculty members. Major obstacles were formed from 4 categories: economic factors, political factors, cultural factors, and strategic factors. Academic barriers consist of 4 sub-categories: university structure, university regulations and rules, university education, and course content. Individual obstacles also include 4 subcategories: scientific skills, communication skills, psychological skills, and entrepreneurial skills.
Conclusion: The present research has identified the most important obstacles to entrepreneurship and commercialization of knowledge in the field of knowledge and information science by studying the views of faculty members in the field of knowledge and information science. Although some obstacles to academic entrepreneurship, such as macro obstacles, are beyond the authority of faculty members and experts, by strengthening and investing in things that are under their control, such as individual obstacles, they can move towards academic entrepreneurship. Generally, the findings of this research can help in better planning for increasing academic entrepreneurship and commercialization of knowledge and removing its obstacles and shortcomings.

کلیدواژه‌ها [English]

academic entrepreneurship"
knowledge commercialization"
faculty member"
knowledge and information science"
"
knowledge management"

مراجع

الماسی‌فرد، محمدرسول، بَخشَم، میلاد، کریمی، حسین و بِهوَر، شهین (1399). طراحی الگوی آسیب‌شناسی توسعۀ کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش با رویکرد تفسیری ساختاری. فصلنامه علمی ـ پژوهشی کارافن، 17(5)، 83-104.

باشکوه اجیرلو، محمد و پورامینی، زهرا (1401). تبیین مدل کارآفرینی دانشگاهی با استفاده از رویکرد سیستمی (مطالعۀ موردی). پژوهش در نظام‌های آموزشی، بهار، 16(56)، 64-75.

بیرانوند، علی، شعبانی، احمد، عاصمی، عاصفه و چشمه سهرابی، مظفر (1398). ساختار دانش در مطالعات مربوط به تجاری‌سازی‌دانش با استفاده از رویکردهای تحلیل شبکه و مصوّرسازی علم. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 11 (ویژه‌نامه مدیریت دانش)، 45-66.

پاک‌نژاد، آزاد، سلامی، مریم، سهیلی، فرامرز و ضیایی، ثریا (1397). تحلیل سرفصل‌های جدید علم اطلاعات و دانش‌شناسی بر مبنای شایستگی‌های کارآفرینی در عرصۀ بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جستجو (SEO ). پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، پاییز و زمستان، 8 (2)، 5-38.

پورعزت، علی‌اصغر، قلی‌پور، آرین و نَدیرخانلو، سمیرا (1389). تبیین موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش در دانشگاه تهران. سیاست علم و فناوری، بهار و تابستان، 2(4)، 65-75.

حسینیان پویا، هانیه، قاضی نوری، سیدسروش و گودرزی، مهدی (1394). شناسایی عوامل مؤثر بر استراتژی تجاری‌سازی فناوری با استفاده از روش فراترکیب. فصلنامه مدیریت توسعۀ فناوری، تابستان، 3(1)، 63-97.

حیدری هَراتُمه، مصطفی (1401). تأثیر ساختار شبکه‌های اجتماعی بر جهت‌گیری کارآفرینی اسپین‌آف‌های دانشگاهی. پژوهش‌های جامعه‌شناختی، بهار، 16(1)، 161-189.

خوشنویسان، فاطمه، عباسپور، عباس، فاضلی، نعمت اله و نیستانی، محمدرضا (1397). الزامات و چالش‌های علوم انسانی کارآفرین: تحلیلی پدیدارشناسانه از وضعیت علوم انسانی در نظام دانشگاهی ایران. جامعه‌پژوهی فرهنگی، پاییز، 9(3)، 1-30.

زارع، هانیه، ابراهیمی، سعیده و جوکار، عبدالرسول (1397). فرایند، فرهنگ، افراد: سه مؤلفۀ مؤثر بر کارآفرینی سازمانی متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، دانشگاه شهید چمران اهواز، پاییز، 10(3)، 163-178. Doi:10.22055/slis.2019.19465.1281

صفری، سعید (1398). سنجش، ارزیابی و تبیین محرکها و موانع تجاری‌سازی علم و فناوری در دانشگاه (مورد مطالعه دانشگاه شاهد). پژوهشنامه علمسنجی، دوفصلنامه علمی دانشگاه شاهد، پاییز و زمستان، 5(2)، 89-124.

طاهرخانی، لیلی، طهماسبی لیمونی، صفیه و قیاسی، میترا (1401). تبیین نقش اشتراک دانش وب بر کارآفرینی‌دانش با نقش میانجی پذیرش فناوری اطلاعات (مورد مطالعه: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور). مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، دانشگاه شهید چمران اهواز، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401. Doi: 10.22055/slis.2022.42016.1914

فخاری، الهام، خادمی، ملوک، حسن‌آبادی، حمیدرضا و حمیدی، منصور علی (1400). کارآفرینی در آموزش دانشگاهی: مطالعۀ موردی ارزشیابی دانشگاه الزهرا با تأکید بر شبکه‌های تعاملی و ارتباطات. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پاییز، 17(64)، 259- 297.

قنادی‌نژاد، فرزانه و حیدری، غلامرضا (1397). شناسایی و تحلیل موضوعات پژوهشی کارآفرینی در علم اطلاعات و دانش‌شناسی از دیدگاه استادان و دانشجویان دکتری این رشته. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، پاییز و زمستان، 8 (2)، 39-62.

کشاورزی، علیحسین، صفری، سعید و عسکری، محمدحسین (1396). الگوی بهره‌گیری از عوامل پیش‌برنده و بازدارنده‌ها در شکل‌گیری دانشگاه کارآفرین در ایران. مطالعات مدیریت راهبردی، بهار، 29، 178-163.

گودرزی، ریحانه، حسینی، سیدرسول و طبائیان، سیدکمال (1397). چهارچوبی برای توسعۀ کارآفرینی دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی در ایران. فصلنامۀ توسعۀ کارآفرینی، زمستان، 11(4)، 661-679.

نریمانی، امیررضا و واعظی، رضا (1396). شناسایی عوامل تسهیل‌گر تجاری‌سازی پژوهش‌های دانش مدیریت دولتی. مدیریت دولتی، دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران، تابستان، 9(2)، 235-262.

هومن، حیدرعلی (1391). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.

Almasifard, M., Bakhsham, M., Karimi, H., & Behvar, S. (2021). Designing a pathology model of academic entrepreneurship development and knowledge commercialization with a structural interpretive approach. Karafan Quarterly Scientific Journal, 17(Special Issue), 87-110. Doi: 10.48301/kssa.2021.128449. [In Persian]

Bashokouh, M., & Pooramini, Z. (2022). The model of University Entrepreneurial with a systematic approach. (Case Study: University of Mohaghegh Ardabili). Journal of Research in Educational Science, 16(56), 64-75. [In Persian]

Biranvand, A., Shabani, A., Asemi, A., & cheshmaeh Sohrabi, M. (2019). Mapping Intellectual Structure of Commercialization of Knowledge Research: Using Co-Word Analysis and Science Visualization. Journal of Studies in Library and Information Science, 11(Special Issue: Knowledge Management), 45-66. Doi: 10.22055/slis.2017.24056.1416. [In Persian]

Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis. Los Angeles, CA: Sage Publications.

Charmaz, K. (2014). Constructing Grounded Theory. Sage.

Creswell, J. W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, Second Edition. Sage Publications.

Crow, M. M., Whitman, K., & Anderson, D. M. (2020). Rethinking Academic Entrepreneurship: University Governance and the Emergence of the Academic Enterprise. Public Administration Review, 80 (3), 511-515.

Duncan, W. Jack, Ginter, Peter M., Rucks, Andrew C., & Jacobs, T. Douglas (1988). Intrapreneurship and the reinvention of the corporation. Business Horizons, 31(3), 16-21.

Fakhaari, E., Khademi Ashkzari, M., Hassanabadi, H., & Alihamidi, M. (2021). Entrepreneurship in Higher Education: AL-Zahra University Case-study based on networks. Cultural Studies & Communication, 17(64), 259-297. Doi: 10.22034/jcsc.2020.133829.2268. [In Persian]

Fini, R, Perkmann, M., & Ross, J. (2022). Attention to Exploration: The Effect of Academic Entrepreneurship on the Production of Scientific Knowledge. Organization Sciennce, 33(2), 688-715.

Ghanadinezhad, F., & Heidari, G. (2019). Identification and Analysis of Entrepreneurship Research Priorities in Knowledge and Information Science from the Viewpoint of Faculty Members and Doctoral Students in the Field. Library and Information Science Research, 8(2), 39-62. Doi: 10.22067/riis.v0i0.65041. [In Persian]

Goudarzi, R., Hosseini, S. R., & Tabaian, S. K. (2019). Academic Entrepreneurship Development Framework in the Humanities in Iran. Journal of Entrepreneurship Development, 11(4), 661-679. Doi: 10.22059/jed.2019.272159.652843. [In Persian]

Hayter, C. S., Fischer, B., & Rasmussen, E. (2022). Becoming an academic entrepreneur: how scientists develop an entrepreneurial identity. Small Business Economics, 59(4), 1469-1487.

Heidari Haratemeh, M. (2022). The Influence of the Structure of Social Networks on Academic Spin - Offs’ Entrepreneurial Orientation. Sociological Researches, 16(1), 161-189. [In Persian]

Holley, A. C., & Watson, J. (2017). Academic Entrepreneurial Behavior: Birds of more than one feather. Technovation, 64-65, 50-57.

Homan, H. A. (2011). A practical guide to qualitative research. Tehran: Samt. [In Persian]

Hosseiniyanpouya, H., ghazinoori, S., & goodarzi, M. (2015). Identifying factors affecting Technology Commercialization Strategy based on the Meta-Synthesis method. Journal of Technology Development Management, 3(2), 63-97. Doi: 10.22104/jtdm.2016.356. [In Persian]

Ismail, K., Anuar, Melati Ahmad, O., W. Z. Wan, Aziz, A. A., Seohod, K., & Akhtar, Ch. Shoaib (2015). Entrepreneurial Intention, Entrepreneurial Orientation of Faculty and Students towards Commercialization. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 181, 349-355.

Keshavarzi, A. H., Askari, M. H., & Safari, S. (2017). Proposing a Pattern for using Accelerating Factors, and Barriers to Formation of Entrepreneurial University in Iran. Journal of Strategic Management Studies, 8(29), 163-178. [In Persian]

Khoshnevisan, F., Abbaspour, A., Fazeli, N., & Neyestani, M. (2018). The Requirements and Challenges of Humanities Entrepreneur: Phenomenological Analysis of the Situation of Humanities in Iranian Academic System. Jame Pazhuhi Farhangi, 9(3), 1-30. [In Persian]

Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (2000). Naturalistic Inquiry. Newbury Park, CA: Sage Publications.

Lubua, F. G., & Kessler, G. (2022). Academic Entrepreneurship in CALL: A Significant Subject in the Era of Knowledge Economy. International Journal of Computer-Assisted Language Learning and Teaching (IJCALLT), 12 (1), 1-16.

Narimani, A. R., & vaezi, R. (2017). Identify factors to the commercialization of research in Knowledge of public administration. Journal of Public Administration, 9(2), 235-262. Doi: 10.22059/jipa.2017.236485.2047. [In Persian]

Neves, S., & Brito, C. (2020). Academic entrepreneurship intentions: a systematic literature review. Journal of Management Development, 39(5), 645-704.

Paknejad, A. P., Salami, M., Soheili, F., & Ziaei, S. (2019). Analysis of the New Syllabus of Knowledge and Information Science Based on the Entrepreneurial Competencies in the Field of Search Engine Optimization. Library and Information Science Research, 8(2), 5-38. Doi: 10.22067/riis.v0i0.73376. [In Persian]

Pourezzat, A. A., Gholipour, A., & Nadirkhanlou, S. (2010). Representating Barriers to Academic Entrepreneurship and Knowledge Commercialization at University of Tehran. Journal of Science and Technology Policy, 2(4), 65-77. [In Persian]

Sabir, Mohammed Nawzad, Rashid, Wirya N., Al-Kake, Farhad, & Othman, Bestoon (2019). Entrepreneurship Characteristics and Attitude towards Knowledge Commercialization: Evidence from Malaysia. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 23(02), 844-859.

Safari, S. (2019). Investigating the Drivers and Barriers of Academic Research’s Commercialization (Research Case: Shahed University). Scientometrics Research Journal, 5((Issue 2, Autumn & Winter)), 89-124. doi: 10.22070/rsci.2019.3686.1228. [In Persian]

Secundo, G., Rippa, P., & Cerchione, R. (2020). Digital Academic Entrepreneurship: A structured literature review and avenue for a research agenda. Technological Forecasting and Social Change, 157, 120118.

Taherkhani, L., Tahmasebi limooni, S., & Ghiasi, M. (2022). Explaining the role of web knowledge sharing on knowledge entrepreneurship with the mediating role of information technology adoption (Case of study: Institute of Public Libraries of Iran). Journal of Studies in Library and Information Science. Doi: 10.22055/slis.2022.42016.1914. [In Persian]

Wang, M., Cai, J., Soetanto, D., & Guo, Y. (2021). Why do academic scientists participate in academic entrepreneurship? An empirical investigation of department context and the antecedents of entrepreneurial behavior. Journal of Small Business Management, 1-32.

Wang, M., Soetanto, D., Cai, J., & M., H. (2022). Scientist or Entrepreneur? Identity centrality, university entrepreneurial mission, and academic entrepreneurial intention. The Journal of Technology Transfer, 47(1), 119-146.

Zare, H., Ebrahimi, S., & Jowkar, A. (2018). Process, culture, people, three components of effective corporate entrepreneurship of information science specialists in shiraz university. Journal of Studies in Library and Information Science, 10(25), 163-178. Doi: 10.22055/slis.2019.19465.1281. [In Persian]