شناساییِ ابعاد فرهنگ ‌سازمانی مطلوب و تأثیر آن بر مدیریت‌دانش، با توجه‌ به نقش میانجیِ انعطاف‌پذیریِ منابع انسانی در مراکز اطلاع‌رسانی دانشگاه‌های پیام نور سراسر کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

2 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

10.30484/nastinfo.2023.3429.2218

چکیده

هدف: مراکز اطلاع‌رسانی در دانشگاه‌ها باید جایگاه خود را ارتقا و آن‌ها را با منافع و خواسته‌های ذی‌نفعانشان انطباق دهند. به این منظور، باید ظرفیت انطباقی خود را از طریق ترویج مدیریت‌دانش ارتقا دهند. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد فرهنگ ‌سازمانی مطلوب و تأثیر آن بر مدیریت‌دانش، باتوجه‌به نقش میانجیِ انعطاف‌پذیریِ منابع انسانی در مراکز اطلاع‌رسانی دانشگاه‌های پیام نور سراسر کشور است.
روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی، از لحاظ روش گردآوری داده‌ها از نوع آمیخته (کیفی و کمّی)، و از منظر فلسفی مبتنی بر فلسفة اثبات‌گرایانه است و با رویکرد قیاسی- استقرایی انجام شده‌است. مشارکت‌کنندگان پژوهش، در بخش کیفی، شامل 15 نفر از استادان و خبرگان بودند که به‌صورت غیراحتمالی هدفمند انتخاب شدند؛  در بخش کمّی شامل کلیة کارکنان مراکز اطلاع‌رسانی دانشگاه‌های پیام نور کشور در سال تحصیلی 1400-1401 به تعداد 1300 نفر بودند که از این تعداد، طبق فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و خطای 5 درصد، 297 نفر با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. داده­های موردنیاز از طریق پرسشنامة استاندارد مدیریت‌دانش لاوسون (2003)، پرسشنامة استاندارد انعطاف‌پذیری منابع انسانی باتاچاریا (2005)، و پرسشنامة محقق‌ساختة فرهنگ ‌سازمانی به دست آمد. به‌منظور تأیید پایایی یا قابلیت اطمینان پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ بزرگ‌تر از 7/0، برای تمامی پرسشنامه‌ها، پایایی آن‌ها را تأیید کرد. برای تحلیل داده‌ها، در بخش کیفی، از رویکرد تحلیل تفسیری و روش تحلیل مضمون استفاده شد. در بخش کمّی نیز تحلیل توصیفی داده‌ها (فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار) با استفاده از نرم‌افزار spss26 انجام شده‌است. برای پاسخ به سؤالات پژوهش از مدل معادلات ساختاری با نرم‌افزار SMART PLS استفاده شده است.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که ابعاد فرهنگ ‌سازمانی شامل فرهنگ تعاملی، فرهنگ قانون‌محور، فرهنگ انسان‌محور و فرهنگ زیبایی‌شناسی می‌شود. عامل زیبایی‌شناسی با بیشترین ضریب‌تأثیر (0/959) در ردة نخست و عامل‌های قانون‌محور، تعاملی، و انسان‌محور به‌ترتیب در رده‌های بعدی قرار دارند. نتایج نشان داد که فرهنگ ‌‌سازمانی بر مدیریت‌دانش و انعطاف‌پذیری منابع انسانی، و ازسوی‌دیگر، انعطاف‌پذیری منابع انسانی بر مدیریت‌دانش تأثیر مثبت و معناداری دارد. انعطاف‌پذیری منابع انسانی رابطة بین فرهنگ‌ سازمانی با مدیریت‌دانش را میانجیگری می‌کند (0/05>p). 
نتیجه‌گیری: با در نظر گرفتن نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت توجّه به فرهنگ سازمانی در محیط کاری مؤلفه‌ای‌ تأثیرگذار بر ارتقای مدیریت‌دانش و انعطاف‌پذیری منابع انسانی است، لذا پیشنهاد می‌شود مدیران مراکز اطلاع‌‌رسانی دانشگاه‌های پیام نور کشور با فراهم‌آوردن زمینة فرهنگی مناسب، از انعطاف‌پذیری نیروی انسانی به‌عنوان دروازة ورود به مدیریت‌دانش، با هدف ایجاد سازگاری سازمانی، استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification of Organizational Culture Dimensions and Their Impact on Knowledge Management, Considering the Mediating Role of HR Flexibility in Information Centers of Payame Noor University Nationwide

نویسندگان [English]

  • Shahrzad Ghasemi 1
  • Seyed Ali Asghar Razavi 2
  • Safiyeh Tahmasebi Limooni 2
1 Ph.D. Student, Knowledge & Information Science Depatment, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
2 Assistant Professor, Knowledge & Information Science Department, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
چکیده [English]

Purpose: Information centers in universities need to enhance their position and align them with the interests and demands of stakeholders. Therefore, they must develop their adaptive capacity by promotion of knowledge management. This research aimed to identify desirable dimensions of organizational culture and their impact on knowledge management, considering the mediating role of HR flexibility in information centers of Payame Noor University nationwide.
Methods: This study was conducted as applied research based on its objective. The data collection method was mixed (qualitative and quantitative), and from a philosophical perspective, it was based on the positivist philosophy, using a comparative-inductive approach. The research participants in the qualitative section included 15 professors and experts who were selected randomly and purposefully, and in the quantitative section, society included all employees of the information centers of Payame Noor University nationwide in the academic year 1400-1401, totaling 1300 individuals. According to Cochran's formula, a sample size of 297 individuals was selected using convenience sampling at a confidence level of 95% and a margin of error of 5%. The required data were collected using the standard Lawson Knowledge Management questionnaire (2003), Bhattacharya's standard HR flexibility questionnaire (2005), and an investigator-developed questionnaire. Cronbach's alpha coefficient was used to assess the reliability of the questionnaires. A Cronbach's alpha coefficient greater than 0.70 confirmed the reliability of all the questionnaires. Data analysis in the qualitative section was carried out using interpretive content analysis, and in the quantitative section, descriptive data analysis (frequency, percentage, mean, standard deviation) was performed using SPSS 26 software. Structural equation modeling (SEM) with the SmartPLS software was used to answer the research questions.
Findings: The research findings showed that the dimensions of organizational culture include interactive culture, law-oriented culture, human-oriented culture, and aesthetic culture. The aesthetics-oriented factor had the highest impact with a coefficient of 0.959 and ranked first in priority, followed by the law-oriented, interactive, and human-centered factors in subsequent priorities. Organizational culture positively and significantly influenced knowledge management and HR flexibility, and HR flexibility mediated the relationship between organizational culture and knowledge management (p < 0.05).
Conclusion: Considering the obtained results, attention to organizational culture in the workplace can be an influential component for enhancing knowledge management and HR flexibility in the perception of employees. Therefore, it is recommended that managers of information centers at Payame Noor University nationwide utilize human resource flexibility as a gateway to knowledge management by providing a suitable cultural environment to create organizational adaptability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • HR Flexibility
  • Payame Noor University
  • Organizational Culture
  • Knowledge Management
  • Information Centers

مراجع

 امیریان‌زاده، مژگان و قمری، وحیدرضا (1393). نقش واسطه‌ای رهبری خدمتگزار در رابطه فرهنگ ‌سازمانی و تعهد سازمانی میان کارکنان سازمان صنایع نظامی استان فارس، بهبود مدیریت، 8 (4)، 155-178.
 حراقی، مسعود. بحرینی‌زاده، منیجه و حراقی، مریم (1394). ارائه مدل ساختاری مدیریت دانش و انعطاف‌پذیری سازمانی. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، 7 (1)، 147-177.
 درگاهی، حسین؛ اسدی، صدیقه، احمدی، بتول و محمودی، محمود (1397). بررسی رابطه بین مدیریت دانش با خلاقیت و نوآوری سازمانی در کارکنان بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران. بیمارستان، ۱۷ (۱) ،۹۷-۱۰۸.
 رونقی، محمدحسین؛ زین‌الدین‌زاده، سارا و علم‌بلادی، سپهر (1398). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی مدیریت دانش با استفاده از روش فراترکیب، کتابداری و اطلاع‌رسانی، 2 (3)، پیاپی 87، 112-135.
زوارقی، رسول و.عباس‌زاده، رقیه (1396). بررسی موانع فرهنگی استقرار مدیریت دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی: بررسی موردی کتابخانه‌های دانشگاه‌های تبریز و علوم پزشکی تبریز. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی. 51 (3)، 101-127.
سامانیان، مصیب، اباذری، زهرا، باب‌الحوائجی، فهیمه و زارع، فاطمه (1402). ارائه الگویی پیاده‌سازی فرایند مدیریت دانش در سازمان امور عشایری ایران. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 26(3)، 158-186. Doi: 10.30481/lis.2021.306806.1887
سلیمی، جمال و رمضانی، قباد (1392). بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و بهره‌وری دبیران دوره تحصیلی متوسطه استان کردستان. رفتار سازمانی در آموزش و پرورش، 1 (2)، 35-49.
شکوری، ام‌البنین (1394). بررسی مدیریت تأثیر دانش در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، دومین همایش بین‌المللی مدیریت و فرهنگ توسعه، تهران،https://civilica.com/doc/459910.
عباسی، رسول، بابا‌شاهی، جبار، افخمی‌اردکانی، مهدی و فراهانی، داود (1392). بررسی تأثیر انعطاف‌پذیری منابع انسانی بر کارآفرینی سازمانی تبیین نقش میانجی فرهنگ انطباق‌پذیری، مجله علمی- پژوهشی مدیریت فرهنگ ‌سازمانی،11(1)، 87-106.
فدائی، غلامرضا، نقشینه، نادر واندایش، سیف‌الله (1397). بررسی رابطه بین فرهنگ ‌سازمانی و مدیریت دانش در دانشگاه تهران. فصلنامه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، (24)، 103-128.
 کاردان، هاجر (1396). بررسی ارتباط بین انعطاف‌پذیری منابع انسانی و نوآوری سازمانی با توجه به نقش میانجی سازگاری فرهنگ‌ سازمانی (موردمطالعه: کارکنان اداره کل انتقال خون استان گیلان). سامانه بانک اطلاعات پایان‌نامه‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
 لطفی‌کیا، کاوه، کاباران‌زاد قدیم، محمدرضا، حقیقیت منفرد، جلال و مرجانی، تیمور (1401). تأثیر ابعاد فرهنگ ‌سازمانی بر توسعه مدیریت دانش در جهاد دانشگاهی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 8 (2) 257-288.
 میرحیدری، اشرف؛ عابدی، احمد، هویدا، رضا و سیادت، سید علی (1391). فراتحلیل تأثیر فرهنگ ‌سازمانی بر استقرار مدیریت دانش در سازمان‌های ایران (1380-1391) تفاوت‌های تحقیقات در روش، ابزار، نمونه‌گیری و تحلیل. رویکردهای نوین آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، 7 (2):16، 77-96.
نادی، محمدعلی و مشایخی، زهره (1396). رابطة بین جامعه‌پذیری سازمانی، رفتار رهبری، هویت سازمانی و فرهنگ سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان ستادی آموزش و پرورش شهر اصفهان. جامعه شناسی کاربردی، 28 (3)، پیاپی67 ،153-176.
نجفی‌کلیانی، وحید؛ رستگار، عباسعلی و رحمانی، فاطمه (1397). انعطاف‌پذیری منابع انسانی، خلاقیت، و نوآوری سازمانی در شرکت‌های بیمه. مدیریت فرهنگ ‌سازمانی، 49 (16)، 521-544.‎
نیازآذری، کیومرث و تقوایی‌یزدی، مریم (1395). فرهنگ ‌سازمانی در هزاره سوم، تهران: آگاه.
نیلی‌پور طباطبایی، اکبر؛ تقسیمی، جمشید و فاطمی، طیبه (1397). ارائه مدل مدیریت دانش با رویکرد قابلیت یادگیری سازمانی (مطالعه موردی: شهرداری اصفهان). دانش‌شناسی، 11(40)، 15-27.
Abbasi, R., Babashahi, J., Afkhafi Ardakani, M. & Farahani, D. (2013). Review the effect of human resource flexibility on organizational entrepreneurship. Organizational Culture Management, 11, 1(1), 87-106. [In Persian]
Amirianzadeh, M. & Ghamari, V.R. (2015). Servant Leadership Mediating Role in Relationship between Organizational Culture and Organizational Commitment among Employees of the Martial Industries Organization of Fars Province. Journal of Improvement Management, 8 (4), 115-178. [In Persian]
Atkinson, J (2010). Manpower strategies for flexible organizations, Personnel Management: 28-31.
Bhattacharya, M., Gibson, D., & Doty, D. (2005). The Effects of Flexibility in Employee Skills, Employee Behaviors, and Human Resource Practices on Firm Performance. Journal of Management, 31, 622-640
Clarke, V., & Braun, V. (2021). Thematic analysis: a practical guide. Thematic Analysis, 1-100.
Dickel, D. G., & de Moura, G. L (2016). Organizational performance evaluation in intangible criteria: a model based on knowledge management and innovation management. RAI Revista de Administração e Inovação, 13(3), 211-220.
Dargahi, H., Asadi, S., Ahmadi, B. & Mahmoudi, M. (2018). Survey of the Relationship of Knowledge Management and Organizational Creativity and Innovation among the Employees of Tehran University of Medical Sciences. Journal of Hospital, 17(1),97-108. [In Persian]
Fadaei, G.H., Naghshineh, N. & Andayesh, S. (2018). Examining relationship between organizational culture and knowledge management inUniversity of Tehran.Journal of Studies in Library and Information Science, 10(24), 103-128. [In Persian]
Fombad, M.C., & Onyancha, O.B. (2017). Knowledge Management for Development: Rethinking the trends of Knowledge Management research in South Africa. Journal of Information & Knowledge Management, 16 (3), 34-45.
Haraghi. M., Bahreinizadeh, M. & Haraghi, M. (2015). The Structural Model of Knowledge Management and Organizational Resilience (Given the role of organizational culture and innovation). Organizational Behaviour Studies Quarterly, 4(1), 147-177. [In Persian]
Kardan, H. (2017). Examining relationship between human resource flexibility and organizational innovation with the mediating role of organizational culture adaptation, (Case study: the employees of the Blood Transfusion Organization in Gilan province). Theses database system, Islamic Azad University, Rasht branch. [In Persian]
Lawson, S. (2003). Examining the relationship between organizational culture and knowledge management. Doctoral dissertation, Nova Southeastern University.
Liao, S. H., & Wu, C. C. (2010). System perspective of knowledge management, organizational learning, and organizational innovation. Expert systems with Applications, 37 (2), 1096-1103.
 Lim, M., Lang, T. M., Hua, T. K., & Dat, B. T (2017). Knowledge management in sustainable supply chain management: Improving performance through an interpretive structural modelling approach. Journal of Cleaner Production, 1 (1), 806-816.
Lotfikia, K., Kabaranzad Ghadim, M.R., Haghighat Monfared, J. & Marjani, T. (2022). The Effect of Organizational Culture Dimensions on the Development of Knowledge Management in Academic Center for Education, Culture and Research. Sciences and Techniques of Information Management, 8 (2), 257-288. [In Persian]
Mirhaydari, A., Abedi, A., Hoveida, R., & Siadat, S.A. (2012). Meta analysis of organizational culture's effect on implementing knowledge management in organizations (Iran: 1380-1391). New Educational Approaches, 7(2), 77-96. [In Persian]
Mohajan, H. K (2017). The Impact of Knowledge Management Models for the Development of Organizations. Journal of Environmental Treatment Techniques, 5, 12-23.
Nadi, M., & Mashayekhi, Z. (2017). An Analysis of the Relationship Between Organizational Socialization, Leadership Behavior, Organizational Identification and Organizational Culture with Organizational Citizenship Behavior (the Case of staff personnel of Iran s Education Ministry, Isfahan Branch). Journal of Applied Sociology, 28 (3), 153-176. [In Persian]
 Najafi Kalyani, V., Rastgar, A.A. & Rahmani, F. (2018). Human Resource Flexibility, Creativity, and Organizational Innovation in Insurance Companies. Organizational Culture Management, 16(3),521-544. [In Persian]
Niazazari, K. & Taghvaeeyazdi, M. (2016). Organizational culture in the third millennium. Tehran: Agah. (In Persian).
Parirokh, M., Daneshgar, F., & Fattahi, R. (2008). Identifying knowledge‐sharing requirements in academic libraries. Library review, 57(2), 107-122.
 Ronaghi, M.H., Zeinodinzadeh, S. & Alambeladi, S. (2019). Identification and Ranking the Factors Affecting the Knowledge Management Implementation Using Metasynthesis Method. Library and Information Sciences (LIS), 22, 3(87), 112-135. [In Persian]
Salimi, J., & Ramezani, Gh. (2014). Investigating the relationship between organizational culture and productivity of secondary education teachers in Kurdistan province. Organizational Behavior in Education, 1(2), 35-49. [In Persian]
Samanian, M., Abazari, Z., Babalhaveji, F. & Zare, F. (2023). Presenting a Model for Implementing Knowledge Management Process in Iranian Tribal Affairs Organization. Library and Information Sciences (LIS), Available Online from 30 November 2021. Doi: 10.30481/lis.2021.306806.1887. [In Persian]
Shakoori, O.M. (2015). Investigating the Management of Knowledge Impact in Libraries and Information Centers. In Proceedings of the 2nd International Conference on Management and Cultural Development, Tehran. Retrieved from: https://civilica.com/doc/459910. [In Persian]
Tong, C., Tak, W. I. W., & Wong, A. (2015). The impact of knowledge sharing on the relationship between organizational culture and job satisfaction: The perception of information communication and technology (ICT) practitioners in Hong Kong. International Journal of Human Resource Studies, 5(1), 19-47.
Ugargol, J. D., & Patrick, H. A. (2018). The relationship of workplace flexibility to employee engagement among information technology employees in India. South Asian Journal of Human Resources Management, 5(1), 40-55.
Valverda, M., Tregaskish, O. and Brewster, C (2019). Labor Flexibility and Firm Performance, International Advances in Economic Research, and 6(4): 649-661.
Xuan, Q. (2018). The influence of organizational culture on internationalization of universities: a case study of Mahidol University International College. Scholar: Human Sciences, 10(1), 1-13.
Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly, 177-195.
Wright, P. M., & Snell, S. A. (1998). Toward a unifying framework for exploring fit and flexibility in strategic human resource management. Academy of management review, 23 (4), 756-772.
Zanon, L. G., Marcelloni, F., Gerolamo, M. C., & Carpinetti, L. C. R. (2021). Exploring the relations between supply chain performance and organizational culture: A fuzzy grey group decision model. International Journal of Production Economics, 233, 108023.
Zavareghi, R. & Abbaszadeh, R. (2016). Investigating the cultural barriers of establishing Knowledge management in academic libraries: case study of University of Tabriz and University of Tabriz medical university libraries. Academic Librarianship and Information Research, 51(3), 101-127. [In Persian]
 
 
 
ارسال نظر درباره این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 21 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 02 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار