پروتکل‌های مبادلۀ اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی

نوروزی, یعقوب; جعفری فر, نیره

doi:10.30484/nastinfo.2019.2173.1834

پروتکل‌های مبادلۀ اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه قم

² کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه قم

10.30484/nastinfo.2019.2173.1834

چکیده

هدف: شناسایی پروتکل‌های مبادلۀ اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی و تعیین شاخص‌های اثرگذار در انتخاب و بهره‌گیری از آنها.
روش‌شناسی:ابزار گردآوری داده‌ها ‎پرسشنامۀ ‎پژوهشگرساخته بود. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. جامعۀ پژوهش 36 کتابخانۀ دیجیتالی است.
یافته‌ها: پروتکل او.ای.آی. – پی.ام.اچ. با 80% استفاده، پرکاربردترین و او.ای.آی. – او.آر.ای. با 18% کمترین استفاده را داشت. کتابخانه‌های دانشگاهی، آموزشگاهی، و تخصصی بیشتر از پروتکل او.ای.آی. – پی.ام.اچ. استفاده می‌کنند. پروتکل Z39.50در کتابخانه‌های ملی و عمومی به‌کار رفته است. از اس.آر.یو./دبلیو. در کتابخانه‌های عمومی بیشتر استفاده می‌شود. بیشترین و کمترین استفاده از پروتکل‌ها به‌ترتیب در کتابخانه‌های تخصصی و آموزشگاهی است.
نتیجه‌گیری: تنها استفاده از پروتکلZ39.50 تحت تأثیر فعالیت کتابخانه‌های دیجیتالی است. وجود منابع آرشیوی و اشیای فرهنگی- موزه‌ای باعث شده است کتابخانه‌ها بیشتر از پروتکل او.ای.آی.–پی.ام.اچ. اطلاعات استفاده کنند. استفاده از پروتکل Z39.50 و اس.آر.یو./دبلیو. تحت تأثیر استفاده از مدل جستجوی هم‌زمان و استفاده از او.ای.آی. – پی.ام.اچ. تحت تأثیر استفاده از مدل برداشت اطلاعات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

استانداردهای کتابخانه‌ای

عنوان مقاله [English]

Interoperability Protocols in Digital Libraries

نویسندگان [English]

Y. Norouzi ¹
N. Jafarifar ²

¹ Associate Professor, Knowledge and Information Science, University of Qom, Qom, Iran

² Master of Knowledge and Information Science, University of Qom, Qom, Iran

چکیده [English]

Purpose: Seeks to identify information interoperability protocols in 36 leading digital libraries to identify appropriate indicators.
Methodology: Data gathering tool was a researcher-made questionnaire. Descriptive and inferential frequency, percentage, Lambda and Fisher's test were employed for analysis of data.
Findings 29 (80%) libraries used OAI-ORE protocol, 6 (16%) university, school and special libraries used OAI-PMH protocol. Z39.50 more often used by national libraries. Public libraries used Z39.50 and SRU/W for better interoperability. Special libraries used protocols most and were more successful in Interoperability. School libraries rarely used any protocol.
Conclusion: The use of Z39.50 was influenced by the scope of library’s activity. Availability of archival resources and cultural objects (for example, museum objects) has led the libraries to use OAI-PMH for better interoperability. The use of Z39.50 and SRU/W was influenced by use of federated model in digital libraries. The use of OAI-PMH was influenced by the use of harvested model in digital libraries.

کلیدواژه‌ها [English]

Digital library
Interoperability
Interoperability protocols

مراجع

علیپور حافظی، مهدی ‌(1388). بررسی نحوۀ مبادلۀ اطلاعات بین سیستم‌های اطلاعاتی کتابخانه‌های دیجیتال در ایران و ارائۀ الگوی پیشنهادی. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

علیپور حافظی، مهدی (1389). مبادلۀ اطلاعات در سیستم‌های اطلاعاتی کتابخانۀ دیجیتالی: تحلیل محتوا. پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۶ (۱)، 45-67.

علیپور حافظی، مهدی؛ حاجی زین‌العابدینی، محسن؛ صمیعی، میترا؛ نوروزی، یعقوب؛ رادفر، حمیدرضا؛ زره‌ساز، محمد؛ و همکاران (1397). مبانی کتابخانه‌های دیجیتالی. تهران: اساطیر پارسی؛ چاپار.

نوروزی، یعقوب؛ جعفری‌فر، نیره (1397). به‌کارگیری استانداردها مورد مطالعه: کتابخانه‌های دیجیتالی ایران. پردازش و مدیریت اطلاعات، ۳۴ (۲)، 671-696.

نوروزی، یعقوب؛ علیپور حافظی، مهدی؛ و جعفری‌فر، نیره (1394). پروتکل‌های مبادلۀ اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی. قم: دانشگاه قم.

Alipour-Hafezi, M., Horri, A., Shiri, A., & Ghaebi, A. (2010). Interoperability models in digital libraries: an overview. The Electronic Library, 28 (3), 438-452.

Arms, W. A., Hillmann, D., Lagoze, C., Krafft, D., Marisa, R., Saylor, J., et al. (2002). A spectrum of interoperability, the site for science prototype for the NSDL. D-Lib magazine, 8 (1). Retrieved October 5, 2019, from http://www.dlib.org/dlib/january02/arms/01arms.html

Digital Library Federation. (1998). A working definition of digital library. Retrieved November 1, 2015, from https://old.diglib.org/about/dldefinition.htm

Hakimjavadi, H., & Noorman Masrek, M. (2013). Evaluation of interoperability protocols in repositories of electronic theses and dissertations. Program, 47 (1), 34-59.

Kiryakos, S., & Sugimoto, S. (2019). Building a bibliographic hierarchy for manga through the aggregation of institutional and hobbyist descriptions. Journal of Documentation, 75 (3), 287-313.

Llanes-Padrón, D., & Pastor-Sánchez, J. A. (2017). Records in contexts: the road of archives to semantic interoperability. Program, 51 (4), 387-405.

Loan, F. A., & Sheikh, S. (2016). Analytical study of open access health and medical repositories. The Electronic Library, 34 (3), 419-434.

Madhusudhan, M., & Singh, V. (2016). Integrated library management systems: Comparative analysis of Koha, Libsys, NewGenLib, and Virtua. The Electronic Library, 34 (2), 223-249.

Mandal, S. (2018). Development of Multilingual Resource Management Mechanisms for Libraries. Library Philosophy & Practice. Retrieved: October 6, 2019, from https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4987&context=libphilprac

Mohamed, K. A., & Hassan, A. (2015). Evaluating federated search tools: Usability and retrievability framework. The Electronic Library, 33 (6), 1079-1099.

Paepcke, A., Chang, C. C. K., Winograd, T., & García-Molina, H. (1998). Interoperability for digital libraries worldwide. Communications of the ACM, 41 (4), 33-42.

Park, J. R., & Tosaka, Y. (2010). Metadata creation practices in digital repositories and collections: Schemata, selection criteria, and interoperability. Information Technology and Libraries, 29 (3), 104-116.

Quan Liu, Y. (2004). Best practices, standards and techniques for digitizing library materials: a snapshot of library digitization practices in the USA. Online Information Review, 28 (5), 338-345.

Roy, B. K., Biswas, S. C., & Mukhopadhyay, P. (2015). Trends and developments of open access repository movement in Europe. International Research: Journal of Library and Information Science, 5 (3), 407-422.