شیوه‌های فهرستنویسی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی در کتابخانه‌های بزرگ ایران: بررسی تطبیقی

عظیمی, حبیب‌اله; موسوی, زهره‌سادات

doi:10.30484/nastinfo.2019.2312

شیوه‌های فهرستنویسی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی در کتابخانه‌های بزرگ ایران: بررسی تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

² کارشناس برنامه‌ریزی و بررسی منابع خطی کتابخانه ملی ایران

10.30484/nastinfo.2019.2312

چکیده

هدف: بررسی وجوه اشتراک و افتراق موجود در فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی در 5 کتابخانه بزرگ ایران و امکان‌سنجی یکسان‌سازی شیوه فهرست‌نویسی نسخ خطی و چاپ سنگی.
روش‌شناسی: این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات با استفاده از سیاهه وارسی و مصاحبه با متخصصان فهرست‌نویسی گردآوری، دسته‌بندی، تحلیل و نتیجه‌گیری شده است.
یافته‌ها: میزان اشتراک عناصر فهرست‌برگه‌های نسخه‌های خطی و چاپ سنگی با عناصر سیاهه وارسی ۷۵ عنصر (۷۶/۵ درصد) و میزان افتراق آنها ۲۳ عنصر (۲۳/۴ درصد) است. بنابراین درصد اشتراک عناصر کاربرگه‌های فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی کتابخانه‌های بزرگ ایران با عناصر سیاهه وارسی بیشتر از درصد افتراق آنها است.
نتیجه‌گیری: یکسان‌سازی فهرست‌نویسی نسخ خطی و چاپ سنگی امکان‌پذیر است و می‌توان کار برگه مشترک فهرست‌نویسی طراحی و تنظیم نمود؛ بدین نحو که75 عنصر مشترک موجود در هر دو کاربرگه بدون دخل و تصرف و 23 عنصر موارد افتراق با تغییر در عنوان آنها و احیانا ادغام برخی از آنها در برخی دیگر، در کاربرگه مشترک فهرست‌نویسی نسخ خطی و چاپ سنگی درج نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فهرست‌نویسی

عنوان مقاله [English]

Cataloging methods of manuscripts and lithography In the great libraries of Iran: Comparative Study

نویسندگان [English]

H. Azimi ¹
Z. Mousavi ²

¹ Assistant Professor, National Library and Archives of Iran

² Expert in Programming and Surveying of Manuscripts in National Library

چکیده [English]

Purpose: The purpose of this research is to study the ways of sharing and differentiating the cataloging of manuscripts and lithographs in five major Iranian libraries and the feasibility of uniformizing the cataloging of manuscripts and lithography.
Methodology: This research is descriptive-analytic. The information was collected, categorized, analyzed and concluded using a check list and interviews with cataloging specialists.
Findings: The amount of subscription elements in the manuscripts and lithographs lists with the elements of the check list is 75 elements (76.5%) and the degree of their differentiation 23 elements (23.4%). Therefore, the percentage share of the elements of the catalogs of manuscripts and lithographs of these libraries with the elements of the check list is greater than the percentage of their differentiation.
Conclusion: The uniformization of the cataloging of manuscripts and lithographic printing is possible, and it is possible to design and set up the worksheet of cataloging common catalog, in such a way that the 75 common elements contained in both the worksheets without interference and the 23 elements of differentiation with the change in their title and, possibly, Some of them merged into others in a common catalog of manuscripts and lithographs.

کلیدواژه‌ها [English]

Cataloging of manuscripts
Cataloging of lithography books
Common cataloging of manuscripts and lithography
Large libraries of Iran

مراجع

افکاری، فریبا (1393). روش‌شناسی فهرست‌نگاری نسخ خطی ایرانی اسلامی (تدوین اصول و قواعد سبک‌های فهرست‌نگاری شرقی و غربی از 1305/ قرن 19م تا به امروز). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران، تهران

بابازاده، شهلا (۱۳۸۱). چاپ سنگی. در دایره‌المعارفکتابداریواطلاع‌رسانی، سرویراستار عباس حری. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

نازی ، ایوب (۱۳۸9). بررسی وضعیت فهرستنویسی نسخ خطی در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

سلطانیفر، صدیقه ( ١٣٧٣). فهرستکتبدرسیچاپسنگیموجوددرکتابخانهملیایرانسال ۱۳۰۵-۱۲۳۱. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران

عظیمی، حبیب‌الله (1387). نگاهی نو به فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی و پیوند میان شیوه‌های سنتی و نو. آیینه میراث، 49، 129-139.

عمرانی، ابراهیم (1385). عناصر پیشنهادی برای فهرست‌برگه ملی فهرست‌نویسی نسخه‌های‌های خطی و چاپ سنگی. کتاب ماه کلیات، 111-110-109، 9-18.

غلامحسین‌زاده، زهره (1385). ارزیابی میزان بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در ذخیره و بازیابی نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های ایران. فصلنامه کتاب، 68، 13-28.

مسعودی، اکرم (1374). فهرستتحلیلیکتاب‌هایچاپسنگیایران (قطعرحلی) موجوددرکتابخانه دانشکدهادبیاتوعلومانسانیدانشگاهتهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران.

موسوی چلک، افشین (1380). اصول و قواعد استاندارد فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی. پیام بهارستان، 7، 23-25.

یاری، پرستو (1392). بررسی فرایند سازماندهی و اطلاع‌رسانی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.

Ghali Nasr, W. (2007). Different Practices in Manuscript Cataloging in Egypt:How could they be reconciled?. The 3rd Islamic Manuscript Conference 28-31 Aug. 2007 University of Cambridge, UK. Retrieved 2009/7/15, from TIMA www.islamicmanuscript.org/files/GHALI_Walid_2007_TIMA.pdf

Hamphrey, J. (2000). Manuscripts and Metadata: Descriptive Metadata in Three Manuscript Catalogs: DigCIM, MALVINE, and Digital Scriptorium. Cataloging & Classification Quarterly. Retrieved 2010/2/20, from http://pdfserve.informaworld.com/226500_779856539_902736250.pdf

M.Russel, B. (2003). Description and access in rare books cataloging: a historical survey. Cataloging and Classification Quarterly, 35 (3, 4) 491-524. Retrived 2009/7/10, from http://pdfserve.informaworld.com/426371 779856539 904766609.pdf

Simpson Moriarty, K. (2004). Descriptive Cataloging of Rare Materials (Books) and Its Predecessors: A History of Rare Book Cataloging Practice in the United States. A Master’s paper for the M.S. in LS degree. Retrieved 2009/7/10, from http://etd.ils.unc.edu:8080/dspace/bitstream/1901/127/1/katemoriarty.pdf