رابطه میان سواد اطلاعاتی و توانایی کاربران کتابخانه‌ها در تشخیص اخبار جعلی براساس مؤلفه‌های اطلاع‌نگاشت ایفلا

اسمعیلی, امیر; رحیمی, صالح; مرادی, محمود

doi:10.30484/nastinfo.2019.2304

رابطه میان سواد اطلاعاتی و توانایی کاربران کتابخانه‌ها در تشخیص اخبار جعلی براساس مؤلفه‌های اطلاع‌نگاشت ایفلا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه رازی

² استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه رازی

10.30484/nastinfo.2019.2304

چکیده

هدف: تعیین رابطه میان سواد اطلاعاتی و توانایی کاربران کتابخانه‌های عمومی شهر کرمانشاه در تشخیص اخبار جعلی براساس مؤلفه‌های ایفلا با استفاده از مدل معادلات ساختاری.
روش‌شناسی: روش پژوهش توصیفی-همبستگی است. 22787 نفر از اعضای کتابخانه‌های عمومی شهر کرمانشاه، جامعه آماری پژوهش حاضر هستند که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای 377 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه پژوهشگرساخته توانایی تشخیص اخبار جعلی که براساس هشت مؤلفه اطلاع‌نگاشت ایفلا طراحی شده بود و نیز پرسشنامه استاندارد سنجش سواد اطلاعاتی قاسمی (1385) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار لیزرل و آزمون ضریب همبستگی پیرسون در اس‌پی‏اس‌اس بهره گرفته شد.
یافته‌ها: سطح سواد اطلاعاتی و نیز توانایی تشخیص اخبار جعلی (به‌جز مؤلفه پرسش از کتابدار) در میان کاربران، اندکی بالاتر از حد متوسط است. میان سواد اطلاعاتی و توانایی تشخیص اخبار جعلی به‌طور کلی و نیز سواد اطلاعاتی با تک‌تک مؤلفه‌های توانایی تشخیص اخبار جعلی رابطه وجود دارد. همچنین از میان متغیرهای جمعیت‌شناختی، فقط سطح تحصیلات و رشته تحصیلی با متغیر سواد اطلاعاتی و سطح تحصیلات و سن با متغیر توانایی تشخیص اخبار جعلی ارتباط دارند.
نتیجه‌گیری: با توجه به رابطه مثبت میان سواد اطلاعاتی و توانایی تشخیص اخبار جعلی، کتابخانه‌های عمومی باید آموزش فنونی نظیر سواد اطلاعاتی را به کاربران برای تشخیص اخبار جعلی مدنظر قرار دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

سواد اطلاعاتی

عنوان مقاله [English]

The relationship between information literacy and the ability of library users to spot fake news based on the components of IFLA infographic

نویسندگان [English]

A. Esmaeili ¹
S. Rahimi ²
M. Moradi ²

¹ MA, Knowledge and Information Science, Razi University

² Assistant Professor, Knowledge and Information Science, Razi University

چکیده [English]

Purpose: Determining the relationship between information literacy and the ability of users of public libraries in Kermanshah to spot fake news based on IFLA infographic components using the structural equation model.
Methodology: The research method is descriptive-correlation. The statistical population of this study was 22787 members of public libraries in Kermanshah. 377 subjects were selected using cluster sampling. To collect data, a researcher-made questionnaire designed to spot fake news based on eight components of IFLA infographic and the Qassemi information literacy standard questionnaire (2006) was used. Structural equation modeling in Lisrel software and Pearson correlation coefficient test in SPSS software were used to analyze the data.
Findings: The level of information literacy and the ability to spot fake news (except Ask the experts) among users is slightly higher than the average. The findings indicate that there is a relationship between information literacy and the ability to spot fake news as a whole, as well as information literacy with the components of the ability to detect fake news.
Conclusion: Regarding the positive relationship between information literacy and the ability to detect fake news, public libraries should provide skills such as information literacy to users in detecting fake news.

کلیدواژه‌ها [English]

Information literacy
Fake news
IFLA fake news detection Infographic
Public libraries

مراجع

تاجداران، منصور؛ کربلاآقایی کامران، معصومه؛ و عاملی، سبیکه (1392). نقش کتابخانه‎های عمومی نیشابور در افزایش سواد اطلاعاتی شهروندان. دانش‌شناسی، 6 (20)، 39-54.

سلطانی‌فر، محمد؛ سلیمی، مریم؛ و فلسفی، غلامرضا (1396). اخبار جعلی و مهارت‌های مقابله با آن. رسانه، 28 (3)، 43-69.

عبداللهی، معصومه؛ جوکار، عبدالرسول (1393). بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان فارس. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 20 (4)، 771-778.

علی‌زاده جدیدی، مرضیه؛ قاضی‌زاده، یوسف (1390). بررسی سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان مازندران و تاًثیر آن بر بروندادهای علمی آنان. ارتباط علمی، 19 (1)، 41-49.

علی‌زاده، مجید (1392). سنجش سواد اطلاعاتی کاربران و میزان آموزش سواد اطلاعاتی از سوی کتابداران کتابخانه‌های وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در استان البرز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، تهران.

قاسمی، علی‌حسین (1385). بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و انطباق آن با استانداردهای سواد اطلاعاتی ACRL و چهار سند توسعه ملی. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه فردوسی، مشهد.

مهدی‌زاده هریکندئی، حسین (1390). نقشکتابخانه‌هایعمومیاستانمازندراندرارتقاءوتوسعهسواداطلاعاتیمراجعان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران.

ACRL Research Planning and Review Committee. (2018, June). 2018 top trends in academic libraries: a review of the trends and issues affecting academic libraries in higher education. C & RL news, 79 (6), 293-300.

Association of College and Research Libraries. (2016). Framework for information literacy for higher education. Retrieved February 2, 2019, from http://www.ala.org/acrl/standards/ilframework

Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social media and fake news in the 2016 election. Journal of Economic Perspectives, 31 (2), 211-236.

Alvarez, B. (2016). Feature | Public libraries in the age of fake news. Public Libraries Online, 55 (6), 24-27. Retrieved February 2, 2019, from http://publiclibrariesonline.org/2017/01/feature-public-libraries-in-the-age-of-fake-news/

Anyaoku, E., Eziani, Ch., & Osuigwe, N. (2015). Information literacy practices of librarians in universities in South East Nigeria. International Journal of Library and Information Science, 7 (5), 96-102.

How to spot fake news. (2017). Retrieved February 2, 2019, from https://www.factcheck.org/2016/11/how-to-spot-fake-news/

Guess, A., Nyhan, B., & Reifler, J. (2018). Selective exposure to misinformation: Evidence from the consumption of fake news during the 2016 U.S. presidential campaign. Retrieved February 2, 2019, from http://www.dartmouth.edu/~nyhan/fake-news-2016.pdf

Gupta, A., Lamba, H., Kumaraguru, P., & Joshi, A. (2013). Faking Sandy: Characterizing and Identifying Fake Images on Twitter During Hurricane Sandy. In Proceedings of the 22nd International Conference on World Wide Web, May 13-17, (pp. 729-736). New York: ACM.

Harding, J. (2008). Information literacy and the public library: We have talked the talk, but are we walking the walk? The Australian library journal, 57 (3), 274-294.

Kingori, G., Njiraine, D., & Maina, S. (2016). Implementation of information literacy programs in public libraries. Library Hi Tech News, 33 (2), 17-22.

Nielsen, B., & Borlund, P. (2011). Information literacy, learning and the public library: a study of high school student. Journal of librarianship and information science, 43 (2), 106-119.