تحولات روش‌شناسی پژوهش‌ در نشریات علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی ایران در پرتو تغییر درجه علمی آنها (مطالعه مقایسه‌ای)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز؛ کارشناس اداره کل کتابخانه‌های عمومی لرستان

10.30484/nastinfo.2018.2216

چکیده

هدف: تحلیل مقایسه‌ای روش‌های پژوهش و ابزار گردآوری داده‌ها در نشریات منتخب علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران.
روش‌‌‌شناسی: داده‌های 943 مقاله از نشریات مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، و تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی به‌روش مشاهده‌ اسنادی و تحلیل محتوا با کمک سیاهه‌ وارسی در دو بازه زمانی 1384-1388 و 1389-1393 بررسی شده است.
یافته‌ها: روش‌ پیمایشی و مروری پراستفاده‌ترین روش‌های پژوهش هستند. استفاده از روش‌ مروری در پنج‌‌ساله دوم و پس از تغییر درجه علمی نشریات کاهش به‌نسبت زیاد داشته و میان دو بازه زمانی مدنظر تفاوت معنادار وجود داشته است. در پنج‌‌ساله نخست، مشاهده اسنادی و پرسشنامه پرکاربردترین ابزارهای گردآوری داده‌ها بوده است. پس از تغییر درجه علمی نشریات، کاربرد مشاهده اسنادی کاهش به‌نسبت شدیدی داشته است. آزمون خی‌دو تفاوت معناداری را در میزان استفاده از ابزارهای گردآوری داده‌ها در دو مقطع زمانی ذکرشده نشان می‌دهد.
نتیجه‌گیری: تغییر درجه علمی نشریات همراه با تحول در شیوه آموزش روش‌شناسی پژوهش در علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌تواند زمینه‌ساز نوآوری و تنوع روش‌شناختی در پژوهش‌های رشته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The study of changes in research methods reported in selected Knowledge and Information Science in Iran: a comparative study

نویسندگان [English]

  • E. Geraei 1
  • S. Siamaki 2
1 Assistant Professor, Knowledge and Information Science, Lorestan University
2 PhD Candidate, Shahid Chamran Univeristy of Ahvaz; Iran Public Libraries Foundation (IPLF), Lorestan Province
چکیده [English]

Purpose: research methods have an important role in organizing efforts and scientific studies. For this reason, many researcher to analyze the methodology of the research, evolution and development in KIS. Therefore, the purpose of this study is a comparative analysis of research methods and data collection tools in selected KIS journals in Iran.
Methodology: This study was conducted using content analysis method. The data collection technique was checklist and document observation. The study population included 943 articles published in National Studies on Librarianship and Information Organization (NASTINFO), Research on Information Science and Public Libraries and Journal of Academic Librarianship and Information Research during 2005-2014.
Findings: The findings showed that survey and literature review methods were the most popular methods used by researcher. Using review method had a relatively sharp decline in the second five-year period. After changing the degree of scientific journals, the research method significantly different between the two periods. The most common technique for data collection was questionnaire and document observation in first five-year period. Using document observation technique had a relatively sharp decline in the second five-year period. After changing the degree of scientific journals, the data collection technique significantly different between the two periods
Conclusion: This study is one of the first studies using a systematic methodological classification to compare methodological changes in KIS journals in Iran. The degree change of scientific journals along with a transformation in education of research methodology in KIS can to help an innovation and diversity in the research field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge and information science
  • Research methodology
  • Comparative study
  • Iran
ارسطوپور، شعله (1393). پژوهش‌سنجی نشریات علم اطلاعات و دانش‌شناسی: رویکرد روشناسانه به مقالات پژوهشی منتشرشده در 10 نشریه علم اطلاعات. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 17 (1)، 139-165.
اسدنیا، ابوالفضل؛ شعبانی، احمد؛ و دلایی میلان، علی (1395). بررسی و تحلیل زیستِ روش‌های پژوهش‌های کیفی در نشریات فارسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی. تعامل انسان و اطلاعات، 3 (1)، 55-65.
باد، جان (1381). مبانی معرفت‌شناختی کتابداری و اطلاع‌رسانی (نجلا حریری، مترجم). در علیرضا بهمن‌آبادی، مبانی تاریخچه و فلسفه علم اطلاع‌رسانی، (ص 123-144). تهران: کتابخانه ملی ایران.
پاکدامن، نشانه (1388). روند به‌کارگیری روش‌های پژوهش در پایان‌نامه‌های کارشناسی ‌ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال (1384–1371). دانش‌شناسی، 2 (4)، 1-14.
پاول، رونالد (1379). روش‌های اساسی پژوهش برای کتابداران (نجلا حریری، مترجم). تهران: دنشگاه آزاد اسلامی.
حری، عباس (1388). روش‌شناسی پژوهش در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، چالش‌ها و راهکارها. کتاب ماه کلیات، 13 (3)، 12-23.
حری، عباس؛ محسن‌زاده، عباس (1381). روند به‌کارگیری روش‌های پژوهش در پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه تهران (1348–1378). مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 33 (1)، 55- 75.
حریری، نجلا (1390). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
دیانی، محمدحسین (1386). روش تحقیق در کتابداری. مشهد: کتابخانه رایانه‌ای.
عصاره، فریده؛ فرج‌پهلو، عبدالحسین؛ و سیامکی، صبا (1393). پژوهش‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران: تحلیل محتوا. مجله علم‌سنجی کاسپین، 1 (2)، 7-13.
فدایی، غلامرضا (1389). پایان‌نامه و رساله دانشگاهی: پژوهش، نگارش و دفاع. تهران: سمت.
کوکبی، مرتضی (1388). بازنگری برخی از مشکلات روش پژوهش در رشته کتابداری و علم اطلاعات. در نصرت ریاحی‌نیا همایش پژوهش در کتابداری و اطلاع‌رسانی؛ رویکردها، رویه‌ها و کاربردها، 12 اسفند، (ص 31-39). تهران: کتابدار.
کومار، کریشان (1374). روش‌های پژوهش در کتابداری و اطلاع‌رسانی (فاطمه رهادوست و فریبر خسروی، مترجمان). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
لطف‌آبادی، حسین؛ نوروزی، وحیده؛ و حسینی، نرگس (1386). بررسی آموزش روش‌‌شناسی پژوهش در روانشناسی و علوم تربیتی در ایران. نوآوری‌های آموزشی، 6 (21)، 109-140.
مختارپور، رضا؛ حیدری، غلامرضا (1396). روش‌شناسی پژوهش در علم اطلاعات و دانش‌شناسی: رویکرد کتاب‌شناختی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 28 (2)، 61-84.
منصوریان، یزدان (1393). روش تحقیق در علم اطلاعات و دانش‌شناسی. تهران: سمت.
ناجی، سعید (1385). نقدی بر آموزش روش تحقیق در نظام آموزشی کشور. روش‌شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)، 12 (47)، 136- 154.
نشاط، نرگس (1388). روش‌شناسی پژوهش در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، چالش‌ها و راهکارها. کتاب ماه کلیات، 13 (3)، 12-23.
یمنی‌دوزی سرخابی، محمد؛ مظفری، فاروق امین (1388). بررسی عوامل مؤثر بر تجارب پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید بهشتی. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 10 (1)، 83-100.
Chu, H. (2015). Research methods in Library and information science: A content analysis. Library and Information Science Research, 37 (1), 36-41.
Fidel, R. (2008). Are we there yet? Mixed methods research in library and information science. Library and Information Science Research, 30 (4), 265-272.
Harris, M. H. (1986). The dialectic of defeat: Antimony in research in library and information science. Library Trends, 34 (3), 515-531.
Hider, P.; Pymm, B. (2008). Empirical research methods reported in high-profile LIS journal literature. Library & Information Science Research, 30 (2), 108–114.
Jarvelin, K., Vakkari, P. (1990). Content analysis of research articles in library and information science. Library and Information Science Research, 12 (4), 395-421.
Ma, L. (2012). Some philosophical considerations in using mixed methods in library and information science research. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 63 (9), 1859–1867.
Powell, R. R. (1999). Recent trends in research: a methodological essay. Library and Information Science Research, 21 (1), 91-119.
Tuomaala, O., Jarvelin, K., & Vakkari, P. (2014). Evolution of library and information science, 1965-2005: Content analysis of journal articles. Journal of the Association for Information Science and Technology, 65 (7), 1146-1162.
Zhang, J., Zhao, Y., & Wang, Y. (2016). A study on statistical methods used in six journals of library and information science. Online Information Review, 40 (3), 416-434.
CAPTCHA Image