شناسایی نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه لرستان

2 دانشیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استاد بازنشستۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف: شناسایی نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی و با روش‌های مرور منابع و پیمایش انجام شد. جامعه پژوهش شامل طیف متنوعی از ذی‌نفعان آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی ازجمله اعضای هیأت علمی، دانشجویان و دانش‌آموختگان دوره دکتری و پژوهشگران حوزه آموزش رشته بود. تحلیل نهایی روی 235 پرسشنامه بازگشتی انجام شد.
یافته‌ها: نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در دو گروه نیروهای پیشران درونی (11 مورد) و بیرونی (5 مورد) قرار گرفتند. از میان نیروهای پیشران درونی تأثیرگذار، تخصص‌گرایی در برنامه‌ریزی درسی با میانگین 48/4 و ضریب اهمیت 62/89% در جایگاه نخست بود. از میان نیروهای پیشران تأثیرگذار بیرونی، سیاست‌گذاری و مدیریت نظام آموزش عالی کشور با میانگین 36/29 و ضریب اهمیت 39/73% به‌عنوان مهم‌ترین نیرو شناسایی شد.
نتیجه‌گیری: سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی باید به‌ تمامی نیروهای پیشران درونی و بیرونی تأثیرگذار بر آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی توجه داشته باشند و از این طریق پویایی و حیات آن را تضمین کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identifying the Effective Driving Forces on the Future of Knowledge and Information Science Education in Iran

نویسندگان [English]

  • E. Geraei 1
  • Gh. Heidari 2
  • M. Kokabi 3
1 Assistant Professor, Knowledge and Information Science, Lorestan University
2 Associate Professor, Knowledge and Information Science, Chamran University of Ahvaz
3 Professor, Knowledge and Information Science, Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

Purpose: To identify the driving forces which are affecting the future of Knowledge and Information Science (KIS) education in Iran.
Methodology: This is an applied study using desk research and survey. The study population consisted of faculty members, PhD students and alumni and researchers in education domain of KIS. Final analysis was performed on 235 filled questionnaires.
Results: The driving forces categorized in two groups: internal (11 cases) and external (5 cases). Among the internal driving forces, “specialization in curriculum development’’ with an average ratio of 4.48 and importance indicator of 89.62% was identified as the most important driving force and among the external driving forces, “policy making and management of the higher education system in Iran’’ with an average ratio of 29.36 and importance indicator of 73.39% was recognized as the most important driving force..
Conclusion: KIS education policymakers and planners should consider all the internal and external driving forces affecting KIS education and thereby ensure its existence and dynamism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge and information science education
  • Internal driving forces
  • External driving forces
  • Iran
آزاد ارمکی، تقی؛ مبارکی، مهدی؛ و شهبازی، زهره (1391). بررسی و شناسایی شاخص‌های کاربردی توسعه اجتماعی (با استفاده از تکنیک دلفی). مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، 1 (1)، 7-30.
آهنچیان، محمدرضا (1390). سیمای علوم انسانی در مطالعات آمایش آموزش عالی کشور: مورد استان خراسان رضوی. دومین کنگره ملی علوم انسانی: علوم انسانی در بستر فرهنگ و ارزش‌های اسلامی، 14-15 دی (ص 5-7). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
حیدری، غلامرضا (1390). آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران: موانع و راهکارها. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 14 (2)، 71-105.
دیانی، محمدحسین (1390). کوتاه نوشته‌ها درباره کتابداری و اطلاع‌رسانی. مشهد: انتشارات کتابخانه رایانه‌ای.
طرقی، جعفر (1391). ارائه مدل پیشنهادی برای سناریوسازی آینده‌پژوهی در توسعه دانشگاه. مجموعه مقالات نخستین همایش‌ ملی آینده‌پژوهی، بهمن 26، (ص 170- 189). تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
عزیزی، نعمت‌الله (1385). وضعیت آموزش و پژوهش در دانشگاه‌ها: تأملی بر نظر دانشجویان درباره‌ی چالش‌ها و پنارسایی‌های علوم انسانی و راهبردهای توسعه کیفی آن. کنگره ملی علوم انسانی: وضعیت امروز، چشم‌انداز فردا، اسفند 22-24، (ص 201-245). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
علامی، عباس؛ قاسمی‌برقی، رضا (1391). ترسیم برنامه آینده دانشگاه علوم پزشکی: رویکرد سناریوپردازی. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 9 (1)، 97-101.
علیخانی، علی‌اکبر (1389). شیوه‌های تحول و بهبود آموزش عالی و پژوهش در ایران، با تحلیلی بر برخی مطالعات انجام‌شده. انجمن آموزش عالی ایران، 3 (1)، 1-32.
فتاحی، رحمت‌الله (1390). تعامل گروه‌های آموزشی کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران: آیا امیدی هست؟ کتاب ماه: کلیات اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 14 (10)، 12-16.
فدایی، غلامرضا (1388). آینده کتابداری و اطلاع‌رسانی. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 40 (46)، 95-100.
فراستخواه، مقصود (1387). آینده‌اندیشی درباره کیفیت آموزش عالی ایران؛ مدلی برآمده از نظریه مبنایی (GT). پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 14 (4)، 67-95.
گرایی، احسان (1395). آینده‌نگاری راهبردی آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران با رویکرد برنامه‌ریزی سناریومبنا. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شهید چمران، اهواز.
منتظر، غلامعلی؛ فلاحتی، نگار (1394). سناریونگاری آینده آموزش عالی ایران و کارکرد فناوری اطلاعات در آن. سیاست علم و فناوری، 7 (1)، 47-67.
منصوریان، یزدان (1390). گرایش‌های تخصص و بین رشته در کتابداری و اطلاع‌رسانی. کتاب ماه: کلیات اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 14 (10)، 58-63.
مهدی، رضا (1392). آینده‌پژوهی در آموزش عالی: دانشگاه اسلامی، دانشگاه سازگار با محیط و زمینه. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 17 (4)، 697-719.
مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی (1393). میز آینده‌پژوهی آموزش عالی ایران. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی. بازیابی 18 اسفند 1395، از
http://irphe.ac.ir/page.php?slct_pg_id=695&sid=1&slc_lang=fa.
Broady-Preston, J. (2010). The information professional of the future: polymath or dinosaur? Library Management, 31(1), 66-78.
Buckland, M. K. (1986). Educational for librarianship in the next century. Library Trends, 34 (4), 777-788.
Georghiou, L. (1996). The UK technology foresight programme. Futures, 28 (4), 359-377.
Godet, M. (2006).Creating futures: Scenario planning as a strategic management tool. France: Economica Publish.
Lewis, D. A. (1980). Today’s challenge—tomorrow’s choice: Change or be changed or the doomsday scenario. Journal of Information Science, 2 (2), 59-74.
Martin, B. (1995). Foresight in science and technology. Technology Analysis and Strategic Management, 7 (2), 139-168.
Moran, B. B., & Marchionini, G. (2012). Information professionals 2050: Educating the next generation of information professionals.  In B. B. Moran, & G. Marchionini (Eds.), Information Professional 2050: Educational Possibilities and Pathways (pp. 2-17). Chapel Hill: University of North Carolina.
Rialland, A., & Wold, K. E. (2009). Futures studies: Foresight and scenarios as basis for better strategic decisions. Norwegian university of science and technology: Department of industrial economics and technology management. Project of innovation in global maritime production 2020 (IGLO-MP 2020). Retrieved October 4, 2015, from http://www.forschungsnetzwerk.at/downloadpub/IGLO_WP2009-10_Scenarios.pdf
CAPTCHA Image