ارزیابی رابط کاربر کتابخانه‌های دیجیتالی ملی برگزیده جهان: معیارهایی پیشنهادی برای کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ملی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

هدف: بررسی رابط کاربر صفحات وب 15 کتابخانه‌ ملی دیجیتالی به‌منظور پیشنهاد معیار برای رابط کاربر کتابخانه ملی دیجیتالی ایران.
روش/رویکرد پژوهش: با استفاده از سیاهه وارسی (شامل 10 معیار و 114 مؤلفه) رابط‌های کاربر ارزیابی شده است.
یافته‌ها: از میان کتابخانه‌های دیجیتالی امریکن مموری، فرانسه، و استرالیا بیشترین و افغانستان، صربستان، و ایتالیا‌ کمترین امتیاز را کسب کردند. معیارهای زبان رابط، سادگی، و انسجام به‌ترتیب با 33/98، 15/91 و 76/86 درصد بیشترین، و معیار کنترل کاربر با 7/6 درصد به کمترین میزان در کتابخانه‌­های دیجیتالی رعایت شده­اند.
نتیجه­‌گیری: بیشتر امتیازات در رعایت معیارهای عمومی مانند زبان رابط کاربر و سادگی است. معیارهای اختصاصی در بیشتر کتابخانه‌ها رعایت نشده ‌است. چارچوبی برای به­‌کارگیری معیارهای ارائه‌شده در کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ملی ایران پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of User Interfaces of Selected National Digital Libraries: Suggestions for the Iranian National Digital Library

نویسندگان [English]

  • Y. Norouzi 1
  • S. Motazhari 2
1 Faculty Member, Knowledge and Information Science
2 Master Student, Knowledge and Information Science, Azad University of Hamedan
چکیده [English]

Purpose: User interfaces of 15 national digital libraries' web pages of are examined in order to develop criteria for the Iranian national digital library user interface.
Methodology/Approach: Data was collected using a checklist of 10 criteria and 114 components to evaluate the pages.
Findings: The top three that observed the criteria were the American Memory Library (70/5%) the French (62%) and the Australian (61/5%). Digital library of Italy (40%) was found at the bottom. Criteria regarding language (with 98/5%) were observed most while 'user control' with 6/5% was observed the least.
Conclusion: The highest scores came from observing the general criteria of language and simplicity. Specific criteria were not observed by most of the libraries studied. A framework for implementing the criteria to the Iranian national digital library is suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Digital libraries
  • User interface
  • evaluation criteria
  • National libraries
آذری، نفیسه (1391). ارزیابی و مقایسه کتابخانه­‌های دیجیتالی اسلامی از دیدگاه رابط کاربر و قابلیت‌های جستجو. پایان­ن‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع­‌رسانی، دانشگاه قم، قم.
انتظاریان، ناهید؛ فتاحی، رحمت‌­الله (1388). بررسی درک کاربران از محیط رابط پایگاه‌های اطلاعاتی براساس مدل نیلسن (مقایسه پایگاه مقاله‌های الکترونیکی مرکز منطقه‌­ای اطلاع­‌رسانی علوم و فناوری با پایگاه مقاله‌های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران. کتابداری و اطلاع‌­رسانی، 12 (3)،47-69.
خالقی، نرگس (1385). معیارهای رابط کاربر مطلوب. کتابداری و اطلاع‌­رسانی، 9(3)، 85-94.
درودی، فریبرز (1389). راهبردهای مؤثر در بهره­‌گیری از نشانگرها، نمادها، در طراحی رابط کاربر. فصلنامه کتاب، 21 (4)، 104- 125.
زره‌ساز، محمد؛ فتاحی، رحمت­الله (1385). ملاحظات اساسی در طراحی رابط کاربر نظام‌های رایانه‌ای و پایگاه‌های اطلاعاتی. فصلنامه کتاب، 17 (2)، 251-262.
زره­‌ساز، محمد؛ فتاحی، رحمت‌­الله؛ داورپناه، محمدرضا (1385). بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی­های مطرح در رابط کاربر نرم‌افزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه فردوسی مشهد از تعامل با این نرم‌افزار. کتابداری و اطلاع‌­رسانی، 10 (4)، 160- 174.
زوارقی، رسول (1386). بررسی و ارزیابی وب اپک سیمرغ (نوسا) براساس دو عامل نمایش و رابط کاربری. فصلنامه کتاب، 18 (2)، 41-52.
زوارقی، رسول؛ فرج­پهلو، عبدالحسین (1388). ارائه الگویی برای ویژگی‌های نمایشی و رابط کاربری اپک‌های وب بنیاد ایران. فصلنامه کتاب، 20 (3)، 37-74.
عباس­پور، جواد (1385). ارزیابی رابط کاربر پایگاه اطلاعات چکیده پایان‌­نامههای مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، پایان‌­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
عصاره، فریده؛ مرادمند، علی (1384). شناسایی ویژگی‌های عمده در طراحی وب‌­سایت کتابخانه‌های ملی جهان به­‌منظور ارائه الگویی مناسب جهت ارتقاء کیفی وب‌­سایت کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. اطلاع‌­شناسی، 9 و 10، 169-190.
عصاره، فریده؛ پاپی، زینب (1388). کیفیت وب‌­سایت‌های کتابخانه‌­ای: مروری بر معیارها و ابزارها. فصلنامه کتاب، 20 (2)، 275-298.
علیجانی، رحیم؛ دهقانی، لیلا (1386). مقایسه رابط کاربر پایگاه‌های اطلاعاتی کتاب­مدار بین‌المللی. فصلنامه کتاب، 18 (4)، 233-252.
علیجانی، رحیم و دیگران (1388). بررسی و مقایسه رابط کاربر وب موتورهای جستجوی عمومی «یاهو»، «آلتاویستا»، «گوگل» و «آل د وب». فصلنامه کتاب، 20 (1)، 132-158.
غفاریان، سمانه (1390). بررسی رابط کاربر بانک اطلاعاتی نمایه از دیدگاه دانشجویان (کتابخانه مرکزی) دانشگاه فردوسی مشهد با روش مکاشفه‌­ای. کتابداری و اطلاع‌­رسانی، 14 (4)، 163-188.
کوکبی، مرتضی؛ زراعت­کار، ندا (1390). رابط های کاربر در کتابخانه­‌های دیجیتالی کودکان: پیشنهاد الگوی بهینه برای کودکان ایرانی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 22(1)، 70-83.
محمداسماعیل، صدیقه؛ کاظمی­کوهبنانی، سمیه (1389). 160 مؤلفه در ارزیابی تطبیقی کاربردپذیری وب­سایت‌های کتابخانه‌های ملی کشورهای جمهوری اسلامی ایران، عراق و ترکیه. دانش­شناسی، 3 (11)، 91-115.
محمدصالحی، راحله (1388). ارزیابی ویژگی­‌ها و عناصر تشکیل‌­دهنده رسا: نرمافزار جامع کتابخانه، مرکز اسناد و آرشیو براساس عامل رابط کاربر. پایان‌­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران.
مهراد، جعفر؛ زاهدی، زهره (1386). بررسی و مقایسه رابطه کاربرد و دو میزبان داخلی کتابخانه منطقه‌ای علوم تکنولوژی و پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران با چهار میزبان خارجی. کتابداری و اطلاعرسانی، 10 (3)، 107- 124.
نبوی، فاطمه (1385). ارزیابی قابلیت‌های جستجو در کتابخانه‌های دیجیتالی. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 21 (3)، 101- 114.
نوروزی، یعقوب (1388). ارزیابی رابط کاربر در صفحات وب فارسی کتابخانه‌های دیجیتالی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. رساله دکتری کتابداری و اطلاع­‌رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران.
نوروزی، یعقوب (1390). ارزیابی کتابخانه‌های دیجیتالی: چارچوب نظری. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 24 (4)، 6- 24.
یمین­‌فیروز، موسی (1382). ویژگی­ها و عناصر تشکیل‌­دهنده رابط کاربر در وب­‌سایت‌­ها. فصلنامه کتاب، 14 (4)، 159- 168.
Arms, W. Y. (2000). Digital Library. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Hariri, N., & Norouzi, Y. (2011). Determining evaluation criteria for digital libraries' user interface: A review. Electronic Library, 29(5), 698-722.
Hock. R. (2002). A new era of search engines: not just Web pages anymore. Online, 26 )5(, 20-22, 24-27.
Jeng, J. (2005). Usability assessment of academic digital libraries: Effectiveness, Efficiency, Satisfaction, and Learn ability. Libri: International Journal of Libraries and Information Services, 55 (2/3), 96-121.
Ramayah, T. (2006). Interface characteristics, perceived ease of use and intention to use an online library in Malaysia. Information Development, 22 (2), 123-133.
Saracevic, T. (2000). Digital library evaluation: toward evolution of concepts. , Library Trends, 49(3), 350-369.
Vilar, P. & Zumer, M. (2005). Comparison and evaluation of user interfaces of e-journals. Journal of Documentation, 61(2), 203-227.
Yushiana, M. & Abdul Rani, W. (2007). Heuristic evaluation of interface usability for a web-based OPAC. Library Hi Tech, 25(4), 538 - 549.
CAPTCHA Image