استفاده از دو رویکرد تلفیقی در سنجش سرآمدی عملکرد سازمانی مطالعه موردی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

حسن‌زاده, الهه; نشاط, نرگس

استفاده از دو رویکرد تلفیقی در سنجش سرآمدی عملکرد سازمانی مطالعه موردی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی سازمان اسناد و کتابخانه ملی

² دانشیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

چکیده

هدف: مدل سرآمدی(European foundation for quality management) EFQM بهعنوان چارچوبی اولیه برای ارزیابی و بهبود سازمانها، نشاندهنده مزیتهای پایداری است که یک سازمان سرآمد باید به آنها دست یابد. سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران نیز با توجه به جایگاه و نوع وظایف و خدماتی که ارائه میدهد، از این منظر نیازمند بررسی همهجانبه علمی است. بدین لحاظ، هدف پژوهش حاضر سنجش سرآمدی عملکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی با استفاده از دو رویکرد تلفیقی مدل تعالی EFQM است.
روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش حاضر پیمایشی، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری، تمامی مدیران رده میانی و رده بالای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هستند. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه استاندارد 90 سؤالی، متناسب با شرایط سازمان اسناد و کتابخانه ملی به همراه کارگاه (اجماع نظر) بوده است. دادههای جمعآوری شده با توجه به اهداف، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: یافتههای حاصل از آمارهای توصیفی پژوهش نشان میدهد که میانگین امتیاز خودارزیابی عملکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی در بُعد رهبری، 56 امتیاز از مجموع 100 امتیاز؛ در بُعد خطمشی و استراتژی، 34 از مجموع80 امتیاز؛ در بُعد کارکنان، 52 از مجموع 90 امتیاز؛ در بُعد شراکتها و منابع، 62 از مجموع 90 امتیاز؛ در بُعد فرآیندها، 41 از مجموع 140 امتیاز؛ در بُعد نتایج کاربر/ مشتری، 80 از مجموع 200 امتیاز؛ در بُعد نتایج کارکنان، 40 از مجموع 90 امتیاز، در بُعد نتایج جامعه، 31 از مجموع 60 امتیاز؛ و در بُعد نتایج کلیدی عملکرد، 96 از مجموع 150 امتیاز بود. سرانجام باتوجه به سرجمع امتیازهای داده شده به 9 معیار اصلی مدل سرآمدی، امتیاز سازمان اسناد و کتابخانه ملی 492 از 1000 امتیاز بهدست آمد.
نتیجهگیری: برآیند یافتههای حاصل از دو رویکرد پرسشنامه و کارگاه (اجماع) در این پژوهش، مشخص میکند که معیارهای خطمشی و استراتژی، شراکتها و منابع، منابع انسانی و رهبری به ترتیب از نقاط قوت سازمان بهشمار میآیند و معیارهای فرآیندها، نتایج مشتری/ کاربر، نتایج منابع انسانی، نتایج جامعه، و نتایج کلیدی عملکرد نیز بهترتیب از حوزههای نیازمند بهبود سازمان بهشمار میروند. بر این اساس، همانطور که نقاط قوت و حوزههای نیازمند بهبود حاصل از یافتههای آمارهای توصیفی پرسشنامه و کارگاه (اجماع) نشان میدهند، میتوان گفت یافتههای آمارههای توصیفی پرسشنامه، این نقاط را بهطور کلی و نتایج کارگاه را بهطور جزئی مشخص میکنند. بنابراین، این پژوهش مناسب بودن بهکارگیری همزمان دو رویکرد پرسشنامه و کارگاه را برای سازمانهای ایرانی بهویژه کتابخانهها تأیید میکند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Using Two Integrated Approaches for the Evaluation of Organizational Performance Excellence Case Study: the National Library and Archives of Iran

نویسندگان [English]

E. Hasanzadeh ¹
N. Neshat ²

¹ M.A. in Medical Library and Information Science, National Library and Archives of Iran

² Associate Professor, National Library and Archives of I.R. Iran

چکیده [English]

Purpose: The EFQM (European Foundation for Quality Management) excellence model, as a basic framework for evaluation and improvement of organizations, indicates some of the enduring advantages that a leading organization should achieve. Considering the position of the National Library and Archives of Iran (NLAI) and the type of services it offers, the NLAI needs a comprehensive scientific survey taking into consideration the EFQM model. So, the current research aims to evaluate the level of excellence of NLAI performance using two integrated approaches of the EFQM excellence model.
Design/Methodology/Approach: The current research uses descriptive and analytical survey methods. The study population consists of top and middle managers of the NLAI. Data was gathered through two approaches proposed by the EFQM: a standard 90-item questionnaire appropriate for NLAI conditions plus a (consensus) workshop.
Findings: The findings obtained by descriptive statistics show that the mean of the self-assessment of the NLAI performance based on nine criteria of the EFQM excellence model is as follows: leadership, 56 out of 100; policy and strategy, 34 out of 80; staff, 52 out of 90; partnership and resources, 62 out of 90; processes, 41 out of 140; user/client results, 80 out of 200; staff results, 40 out of 90; society, results 31 out of 60; performance key results, 96 out of 150. Finally, the total number of points obtained by the NLAI based on the nine criteria of the EFQM excellence model is 492 out of 1000.
Conclusion: The findings derived from the two approaches, i.e. questionnaire and workshop (consensus), showed that the criteria of policy and strategy, partnership and resources, staff and leadership are the strong points of the NLAI. Also, the criteria of processes, user/client results, staff results, society results, and performance key results are the areas which need improvement. These descriptive statistical findings, obtained though the questionnaire and workshop, show the strengths and areas for improvement in the NLAI. This research proves that using two approaches – the questionnaire and workshop - simultaneously suits Iranian organizations in general and libraries in particular.

کلیدواژه‌ها [English]