2024-03-29T01:29:49Z
https://nastinfo.nlai.ir/?_action=export&rf=summon&issue=270
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
طبقهبندی علوم از دیدگاه دانشمندان دوره اسلامی از قرن دوم هجری تا عصر حاضر
فرزانه
قنادینژاد
غلامرضا
حیدری
هدف: نشاندادن طرحی کلی از طبقهبندیهای دانشمندان دوره اسلامی و رویکرد و جهانبینی این دانشمندان درخصوص تقسیمبندیهایی که ارائه کردهاند. روششناسی: در این پژوهش از روش کتابخانهای استفاده شده است و ابراز گردآوری دادهها، اسناد و مدارک فارسی (کتابها، مقالات، و پایاننامهها) است که به مسئله طبقهبندی علوم در دوره اسلامی از دیدگاه دانشمندان این حوزه پرداختهاند. یافتهها: از اواسط قرن دوم تاکنون، طبقهبندیهای مختلفی از علوم ارائه شده است. نخستین تلاش جدی مسلمانان برای طبقهبندی علوم، از قرن سوم با کار کِندی آغاز شد. طرح فارابی، گامی اساسی در زمینه طبقهبندی علم در دوره اسلامی بهشمار میرود. بهدنبال وی سایر دانشمندان این دوره نیز در تکمیل طبقهبندی علوم اهتمام ورزیدند. همین روند به رشد و توسعه علوم انجامید. نتیجهگیری: بیشتراندیشمندان دوره اسلامی، شیوههای پیشینیان را مبنای ردهبندی خود قرار دادند؛ و همراستا با آن نیز، علوم جدیدی را شناسایی کردند و به آنها افزودند. بیشتر طبقهبندیهای انجامشده از علوم در این دوره، از عام به خاص انجام شده است و بیشتر دانشمندان مسلمان، مابعدالطبیعه (علوم الهی) را ارجح علوم میدانستند.
Classification of science
Islamic period
Science organization
Science classification
Science development
2019
07
23
1
17
https://nastinfo.nlai.ir/article_2334_cc44c089b84923b6fea9277ea37087c2.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
پدیدارنگاری: روش پژوهش کیفی در مطالعات قلمرو بازیابی اطلاعات
طاهره
ریگی
محمدحسین
دیانی
رحمتالله
فتاحی
هدف: معرفی و ارائه روش پژوهش کیفی پدیدارنگاری بهعنوان چهارچوبی مفهومی برای انجام پژوهشهای قلمرو بازیابی اطلاعات و ارائه بازتاب ویژگیهای این روش برای دانشجویان و پژوهشگران علاقهمند به روشهای پژوهش کیفی. روششناسی: این مقاله با رویکردی مروری/ تحلیلی از نوع مفهومی، روش پژوهش کیفی پدیدارنگاری ذیل پارادایم تفسیری را معرفی کرده است و با بررسی مطالعات پژوهشگرانی چون بروس، لیمبرگ، ادواردز، فورستر، و دیگران تلاش دارد تغییر پارادایمیک روششناسی پژوهش (از پارادایم اثباتگرایی به پارادایم تفسیری) در قلمرو بازیابی اطلاعات را به تصویر بکشد. یافتهها: توجه به ضرورت تغییر پارادایم در پژوهشهای قلمرو بازیابی اطلاعات از دهه 1980 در میان پژوهشگران این قلمرو آغاز شد. روش پژوهش کیفی پدیدارنگاری، روشی است که تنوع در روشهای تجربههای افراد از یک پدیده را بررسی میکند. در این روش، افراد از طریق نمونهگیری هدفمند انتخاب و دادهها در قالب مصاحبههای نیمهساختاریافته گردآوری میشوند و از طریق کدگذاری نظری تحلیل و نتایح در قالب دستههای توصیفی بهشکل فضای نتیجه ارائه خواهند شد. نتیجهگیری: این روش پژوهش میتواند با شمارش و درک پدیدهها ازنظر گروههای خاصی از کاربران، درک روشنتری نسبت به بسیاری از پرسشهای مطرح در عرصه پژوهشهای رفتار اطلاعیابی ارائه دهد و ضمن توصیف برداشت کاربران از تجربه آنها در جستجو و بازیابی اطلاعات، نگرشی جدید به قلمرو مطالعات کاربران نهایی ایجاد و دستاندرکاران این قلمرو را با رویکردی جدید، نسبت به موضوع آشنا کند و زمینه دقیقتری برای خدمات و عمل آنها بهوجود آورد.
Information retrieval area
Interpretative paradigm
Qualitative method
Phenomenography
2019
07
23
18
38
https://nastinfo.nlai.ir/article_2329_08c45bff205ae1d7f5c3ab962222f8d4.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
نقش کتابخانههای عمومی و دانشگاهی در ترویج و اشاعه خدمات کارآفرینی: مرور نظاممند
راضیه
کاظمی
لیلی
سیفی
هدف: کارآفرینی در کتابخانههای عمومی و دانشگاهی میتواند فرصتهای جدیدی را برای کتابداران فراهم کند تا از مزایای ناشی از آن برای توسعه خدمات و رشد همهجانبه کتابخانهها بهرهمند شوند. هدف از این پژوهش، مروری نظاممند بر پژوهشهای کارآفرینی بهمنظور شناسایی نقش کتابخانههای عمومی و دانشگاهی در ترویج و اشاعه خدمات کارآفرینی و پیبردن به خلأ پژوهشی موجود برای انجام پژوهشهای آتی است. روش: روش پژوهش مرور نظاممند است. بدین منظور، پژوهشهای مرتبط در 10 پایگاه ملی و بینالمللی در بازه زمانی 1987 تا 2018 جستجو و شناسایی شد. تعداد 63 مورد از مرتبطترین آنها برای پژوهش حاضر استفاده شد. یافتهها: پژوهشهای ملی بررسیشده در این مرور نظاممند با رویکرد کمّی (74/31) با استفاده از پرسشنامه و پژوهشهای بینالمللی با رویکرد کیفی (79/50) و ترکیبی (43/17) با استفاده از مصاحبه و نظرسنجی انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که کتابخانهها در تقویت و توسعه خدمات و محصولات، آموزش کارآفرینی، شبکهسازی و حمایت از نیازهای کارآفرینان، راهاندازی بنگاههای کسبوکار، جذب سرمایه و بودجه و ایجاد فرهنگ کارآفرینی با استفاده از نوآوری و خلاقیت به ترویج و اشاعه خدمات کارآفرینی پرداختند. نتیجهگیری: مطالعه نظاممند پژوهشهای انجامشده در زمینه کارآفرینی نشان میدهد این حوزه نیازمند انجام پژوهشهای کاربردی بیشتر در کتابخانههاست؛ بهطوریکه محصول نهایی این پژوهشها میتواند ارتقای کیفی خدمات ارزشآفرینی و بهتبع آن کسب سود و منافع تجاری و اقتصادی را در کتابخانهها دربرداشته باشد.
Entrepreneurship services
Dissemination
Academic libraries
Public libraries
Systematic review
2019
07
23
39
57
https://nastinfo.nlai.ir/article_2324_d9cd3f4f91e276668f0d2460cb040d71.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
تکنیکهای خلاصهسازی چندسندی خودکار متون فارسی مبتنی بر الگوریتمهای فرااکتشافی
فاطمه
آهنگری
سهیلا
کرباسی
مهدی
یعقوبی
هدف:ارائه الگوی خلاصهسازی استاندارد متون فارسی با رویکرد تبدیل مسئله خلاصهسازی به مسئله بهینهسازی توسط الگوریتمهای فرااکتشافی سازگار. روششناسی: در این پژوهش از اسناد استاندارد پیکره چندسندی «پاسخ» که شامل 50 موضوع مختلف از انواع گونههای خبری از خبرگزاریهای پرببینده ایران، برای ارزیابی استفاده شده است. هر موضوع حاوی 20 سند و همچنین 5 خلاصه چکیدهای و 5 خلاصه استخراجی است. ابتدا عملیات پیشپردازش روی متون ورودی انجام و خلاصههای اولیه تولید شدند. این کار بهکمک معیار TF-ISF، معیارهای خوانایی و انسجام جملات، ویژگی شباهت با عنوان، ویژگی موقعیت جمله در متن، و ویژگی طول جمله انجام شد. با توجه به هر یک از این معیارها، وزنی به هر یک از جملات خلاصه اختصاص داده و ماتریس شباهت ایجاد شد. سپس، خروجی سیستم استخراج توسط دو الگوریتم فرااکتشافی ژنتیک و جستجوی فاخته برای رسیدن به خلاصه نهایی پردازش شد. درنهایت، خروجی بهدستآمده از مرحله قبل بهکمک ابزار ارزیابی Rouge و مقایسه با خلاصههای انسانی تحلیل شدند. یافتهها: میانگین همه مقادیر بهدستآمده از ابزار ارزیابی Rouge در محاسبه میزان همپوشانی نمونههای مشترک خلاصههای انسانی و خلاصه ماشینی توسط الگوریتم جستجوی فاخته بیشتر از مقادیر بهدستآمده توسط الگوریتم ژنتیک و همچنین سامانه خلاصهساز برخط ایجاز بودند. از میان هشت معیار موجود در این ابزار، دو معیار ارزیابی طولانیترین زیررشته مشترک با مقدار 0.33 و تعداد لغات مشابه در متن با مقدار 0.40 نتایج بهتری نسبت به بقیه معیارها داشتند. نتیجهگیری: نتایج حاصل از مقایسه دو الگوریتم بهکاررفته، حاکی از عملکرد بهتر الگوریتم جستجوی فاخته در هر یک از معیارهای ابزار Rouge است. از طرفی مقایسه زمانی نتایج نشان میدهد که میانگین زمانی محاسبهشده برای خلاصهسازی توسط سیستم پیشنهادی با الگوریتم جستجوی فاخته کمتر است.
Automatic text summarization
Extractive summarization
Meta-Heuristic algorithms
Genetic algorithm
Cuckoo search algorithm
Rouge evaluation tools
2019
07
23
58
80
https://nastinfo.nlai.ir/article_2330_6a8722958b8f0e5f67f5f40c96d43a8d.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
تلگرام ابزاری نوین در ارائه خدمات مرجع مجازی: تحلیل محتوای پرسشهای مطرحشده از طریق تلگرام مرجع مجازی کتابخانه ملی ایران
سمیه سادات
هاشمی
رضا
شهرابی
هدف: استفاده از ابزارهای نوین برای ارائه خدمات مرجع به کاربران کتابخانه ملی و بررسی میزان استقبال از این ابزار و پوشش آن و نیز دامنه موضوعی پرسشها. روششناسی: جامعه پژوهش، تمامی سؤالات مطرحشده از طریق درگاه تلگرام مرجع مجازی کتابخانه ملی در بازه زمانی دو ساله (مهر 1395- مهر 1397) است که شامل 2719 پرسش است. یافتهها: بیشترین و کمترین سؤالات مطرحشده براساس تقسیمبندی ویلیام کتس مربوط به سؤالات تجسس ویژه با 76/38% و پژوهشی با 25/11% است. بیشترین رویکرد موضوعی سؤالات پژوهشی و تجسس ویژه براساس رشته تحصیلی مربوط به گروه علوم انسانی با 35/67% و کمترین آن مربوط به گروه علوم پزشکی با 39/1% است. پرسش درباره اداره عضویت (41/26%) و امکانات کتابخانه برای افراد خاص و پیشنهاد برای خرید کتاب (هر دو با 76/0%) در بخش سؤالات راهنما و ارجاع آماده بیشترین و کمترین موضوعات مورد نیاز و علاقه کاربران بودهاند. نتیجهگیری: براساس یافتههای پژوهش، بهنظر میرسد که در حال حاضر تلگرام میتواند یکی از کار آمدترین و سریعترین ابزارها برای پرسش مرجع از کتابداران باشد و در مقایسه با سایر روشهای ارتباطی مرجع مجازی، استقبال از این روش بسیار بالاتر است. استفاده از کتابداران با تخصصهای موضوعی برای پاسخگویی به سؤالات کاربران نیز ضروری بهنظر میرسد.
Reference question
Virtual reference
Telegram messenger
National library of Iran
2019
07
23
81
95
https://nastinfo.nlai.ir/article_2333_5399a665fea70102896dead02584f597.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
عملکرد موتورهای جستجوی گوگل، یاهو، و بینگ در بازیابی اطلاعات فارسی براساس رویکردهای ارزیابی فازی و کلاسیک
ندا
عباسی دشتکی
مظفر
چشمه سهرابی
هدف: ارزیابی فازی و کلاسیک عملکرد موتورهای جستجو در بازیابی اطلاعات فارسی و تعیین میزان ریزش کاذب و بهترین موتور جستجو با بازیابی کمترین رکوردهای تکراری. روششناسی: پژوهش کاربردی حاضر بهلحاظ روش انجام کار نیمهتجربی، تطبیقی، و ارزیابانه است. طبق نمونهگیری هدفمند و براساس محبوبیت موتورهای جستجو، نمونههای پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها، سیاهه وارسی پژوهشگرساخته با 20 پرسش بود. یافتهها: در دو ارزیابی فازی و کلاسیک، گوگل عملکرد بهتری نسبت به بینگ و یاهو داشت. بهعلاوه، مشخص شد میزان دقت ارزیابی فازی موتورهای جستجو از میزان دقت ارزیابی کلاسیک آنها بیشتر است. همچنین یافتهها در هر دو ارزیابی نشان داد گوگل، بینگ، و یاهو بهترتیب کمترین میزان ریزش کاذب را داشتند. علاوه بر این، میزان ریزش کاذب موتورهای جستجو در ارزیابی فازی کمتر از این میزان در ارزیابی کلاسیک بهدست آمد. در این بررسی مشخص شد گوگل کمترین و یاهو بیشترین میزان رکوردهای تکراری را بازیابی کرد. نتیجهگیری: یافتهها نشان داد ارزیابی فازی باعث افزایش میزان دقت و کاهش میزان ریزش کاذب در موتورهای جستجو میشود. با توجه به اینکه ارزیابی فازی با طیفبندی میزان ارتباط رکوردهای بازیابیشده، میزان مانعیت و ریزش کاذب دقیقتر و واقعیتری را ارائه میدهد، به پژوهشگران پیشنهاد میشود برای بررسی عملکرد موتورهای جستجو از ارزیابی فازی استفاده کنند. بهطورکلی، یافتههای پژوهش نشان داد موتور جستجوی گوگل براساس سه معیار اندازه گرفتهشده، عملکرد بهتری نسبت به بینگ و یاهو از خود نشان داد. از اینرو، به کاربران پیشنهاد میشود هنگام جستجوی اطلاعات فارسی در وب برای صرفهجویی در وقت و هزینه خود از این موتور جستجو استفاده کنند.
Information retrieval
Search engines
Performance
Fuzzy evaluation
Classical evaluation
2019
07
23
96
111
https://nastinfo.nlai.ir/article_2311_f955d1aeb310256d8fca97fbf85797ff.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
میزان مطابقت میزهای مرجع و اطلاعرسانی کتابخانه ملی ایران با شاخصهای تأثیرگذار بر عملکرد میزهای خدمت
اعظم
نجفقلینژاد
فرناز
محمدی
هدف: شناسایی شاخصهای تأثیرگذار بر عملکرد میزهای خدمترسانی و میزان مطابقت میزهای خدمت کتابخانه ملی ایران با این شاخصها. روششناسی: پژوهش حاضر در دو مرحله انجام شد. مرحله اول، استخراج شاخصهای تأثیرگذار بر عملکرد میزهای خدمت بهروش کتابخانهای و مرحله دوم، بهروش پیمایشی با بهرهگیری از پرسشنامه انجام شد. یافتهها: شاخصهای استخراجشده، طی مرحله اول پژوهش عبارت بودند از: دسترسپذیری و رؤیتپذیری، متمایز و مشخصبودن بخشهای مرجع و اطلاعرسانی (قابلیت تشخیص برای کاربر و متمایزبودن کارکنان آن)، جایگاه مناسب میزهای اطلاعرسانی، مأنوسبودن نام بخشهای اطلاعرسانی با ادبیات رایج کاربران (توجه به تفاوت واژهشناسی کتابداران با کاربران)، دستیابی زودهنگام کاربران به اهداف خود (روزآمدی اطلاعات، تازگی محیط، علایم و نشانههای دقیق هدایتکننده، و ابزارهای خودگردان)، علاقهمندی کتابداران و اشتیاق به رجوع مراجعان، فضای راحت و دلپذیر (کارآزمودگی کارکنان و محیط دلپذیر و پذیرا)، کمک در نقطه نیاز (ارائه خدمات مرجع سیار)، و بازاریابی خدمات و برندسازی. نتیجهگیری: با استناد به مقدار آزمون تی (437/0) و معناداری آن (66/0)، بین میانگین واقعی و میانگین مورد انتظار با این شاخصها تفاوت معناداری وجود نداشت. بهعبارتی، شرایط فعلی میزهای خدمت با شاخصهای تأثیرگذار بر عملکرد میزهای مرجع و اطلاعرسانی مطابقت دارد. ازنظر اولویتبندی شاخصها، با استناد به مقدار آزمون فریدمن (71/41) و معناداری آن (01/0)، بین شاخصهای تأثیرگذار بر عملکرد میزهای مرجع و اطلاعرسانی تفاوت معناداری گزارش شد. شاخص «متمایز و مشخصبودن میز خدماترسانی» (با میانگین 71/6) بالاترین و «علائم و نشانههای دقیق هدایتکننده مراجعهکننده به سمت میز» (با میانگین 24/3) کمترین میانگین را به خود اختصاص داد.
Design Indicator
Reference Desk
Information Desk
Reference Librarian
Service Desk
National library of Iran
2019
07
23
112
128
https://nastinfo.nlai.ir/article_2335_ca9ac7b2c62b46bb40c7b10bd8e465c5.pdf
Librarianship and Information Organization Studies
NASTINFO
1398
30
2
ارائه الگوی بهکارگیری فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در کتابخانههای دیجیتالی
توران
باقری
یعقوب
نوروزی
علیرضا
اسفندیاری مقدم
عاطفه
زارعی
هدف: ارائه الگوی مفهومی کاربرد فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات کتابخانههای دیجیتالی. روششناسی: پژوهش حاضر کاربردی و ابزارگردآوری دادهها سیاهه وارسی بود که براساس نظر متخصصان و با روش دلفی در 3 بخش معماری فناوری معنایی، ابزارهای فناوری معنایی، و فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش معادلات ساختاری واریانس محور و مدلسازی کمینه مربعات جزئی (PLS-SEM) استفاده شد. درادامه، از ترکیب دیدگاه اعضای پنل دلفی و متخصصان، نرمافزار الگوی نهایی پژوهش تدوین شد. برای تأیید نهایی الگو و اعتبارسنجی آن از مصاحبه نیمهساختاریافته و آمار توصیفی استفاده شد. یافتهها: برازش هر دو بخش الگوریتم دادهها و نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشاندهنده مطلوبیت و مقبولیت ساختار مکنون در سطح شاخصها و مؤلفههاست. مقدار نیکویی برازش مدل از دیدگاه اعضای پنل دلفی برابر با 589/0 و مقدار نیکویی برازش مدل از دیدگاه متخصصان نرمافزار برابر با 387/0 بهدست آمد که این عدد با توجه به سه مقدار 01/0، 25/0، و 36/0 بهعنوان مقادیر ضعیف، متوسط، و قوی برای GOFنشان از برازش کلی قوی مدل دارد. بنابراین، میتوان از آن بهعنوان الگویی مناسب برای بهکارگیری فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات کتابخانههای دیجیتالی بهره گرفت.
Patterns of Semantic Technology
Structural Equation
Information retrieval
Semantic Tools
Digital libraries
2019
07
23
129
151
https://nastinfo.nlai.ir/article_2332_75d0551bcb9f64fb7201ee4930f74301.pdf