TY - JOUR ID - 2736 TI - رفتار اطلاع‌یابی زندگی روزمره (الیس) با تأکید بر اقوام و اقلیت‌ها: مرور نظام‌مند JO - مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات JA - NASTINFO LA - fa SN - AU - جلالی, بهناز AU - قیاسی, میترا AU - طهماسبی لیمونی, صفیه AD - دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران AD - استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 33 IS - 1 SP - 91 EP - 108 KW - رفتار اطلاع‌یابی KW - زندگی روزمره KW - الیس KW - اقوام KW - قومیت DO - 10.30484/nastinfo.2022.3106.2128 N2 - هدف: شناسایی وضعیت پژوهش‌های انجام‌شده در زمینة رفتار اطلاع‌یابی زندگی روزمره، تعیین شکاف(های) پژوهشی، تعیین مؤلفه‌ها و مؤلفه‌های فرعی مورد توجه، روش‌شناسی پژوهش‌ها و توزیع مکانی پژوهش‌هاست.روش پژوهش: پژوهش از نظر هدف کاربردی، ومبتنی بر مرور نظام‌مند و براساس استاندارد پریزماست. پژوهش‌های مرتبط در ۱۱ پایگاه ملی و ۵ پایگاه اطلاعاتی خارجی بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۱ و در ایران ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹ جست‌وجو و استخراج شد. با درنظرگرفتن معیار‌های ورودی وخروجی، ۲۵ منبع پژوهشی، اعم از مقاله پژوهشی نشریات و پایان‌نامه‌ها شناسایی و بررسی شدند.یافته‌ها: کانال‌های اطلاعاتی و ارتباطی، نیازهای اطلاعاتی، و چالش‌های دستیابی به اطلاعات مهم‌ترین مؤلفه‌ها بودند. زیرمؤلفه‌ها عبارت‌اند از: کتاب، مجله، روزنامه، رادیو، ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی مجازی، خانواده و اقوام، دوستان، بزرگان و شیوخ و ریش‌سفیدان و کتابخانه‌ها. مؤلفه‌های فرعی نیازهای اطلاعاتی عبارت‌اند از: آموزشی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، مذهبی، بهداشتی و درمانی، آب‌وهوا، حمل‌ونقل، ورزش و تغذیه، وآداب‌ورسوم. چالش‌های دستیابی به اطلاعات عبارت‌اند از: صعب‌العبوربودن راه‌ها و حمل‌ونقل، زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی، نداشتن دسترسی به مراکز بهداشت و درمان، مشکلات زبانی، و سایر چالش‌ها. روش پیمایشی در ایران (۵۷%) و جهان (۵۵%) بیشترین و روش‌های پدیدارشناسی و قوم‌نگاری کمترین کاربرد را داشته‌اند. ابزار پرکاربرد پژوهش در ایران پرسش‌نامه و در جهان مصاحبه بوده است. جامعة  بررسی‌شده پژوهش‌ها در ایران عبارت‌اند از: اقوام و عشایر و ایل (۴۲%)، اقلیت (۱۴%)، معلمان، کارگران و سایر کارکنان (۲۸%) و بزرگ‌سالان (۱۴%)؛ اما پژوهشی درمورد کودکان، روحانیون، جوانان و نوجوانان، و سالمندان یافت نشد. جامعه بررسی‌شدة پژوهش‌ها در جهان عبارت‌اند از: روحانیون (۵%)، اقلیت‌ها و مهاجران (۲۷%)، جوانان و نوجوانان (۱۶%)، سالمندان (۵%)، دانشجویان، معلمان، کارگران و سایر کارکنان (۲۸%) و بزرگ‌سالان (۲۷%) است. از نظر جغرافیایی بیشتر پژوهش‌ها در آمریکا و استرالیا انجام شده بود.نتیجه‌گیری: : توجه به رفتار اطلاع‌یابی زندگی روزمره در ادبیات پژوهشی سطح جهانی افزایش یافته است. هدف گستره وسیعی از مطالعات کانال‌های اطلاعاتی و ارتباطی مانند شبکه‌های اجتماعی مجازی، توجه به نیازهای اطلاعاتی اقلیت‌ها، گروه‌های قومی و تمرکز بیشتر بر متغیرهای فردی است. با این حال، تحقیقات کمی در مورد تأثیر سرمایة اجتماعی-اقتصادی، فرهنگی و مصرفی بر رفتار اطلاع‌یابی زندگی روزمره در عشایر، مهاجران و سایر گروه ها وجود دارد. در ایران منابع اطلاعاتی، ابزارها، فناوری ها و کتابخانه ها در رفع نیازهای اطلاعاتی ایلات و عشایر موفق نبوده اند. در سطح جهانی، بهره‌مندی از روش‌های تحقیق کیفی، نظریه‌پردازی در این حوزه را تسهیل کرده است، در حالی که در ایران تکیه بر تکنیک‌های کمی مانع از تولید نظریه‌ها شده است. همانطور که در تحقیقات خارج از ایران مشاهده می شود، با توجه به گستردگی، چندبعدی و پیچیدگی رفتار اطلاعاتی، لازم است کارشناسان رفتار اطلاع یابی به تحقیقات بیشتر ادامه دهند. زندگی روزمره در دوره کنونی منجر به انجام پروژه های تحقیقاتی کیفی و فردی با روش های ترکیبی می شود. UR - https://nastinfo.nlai.ir/article_2736.html L1 - https://nastinfo.nlai.ir/article_2736_e65ab8eb22047912f3b8b744d3cb6f37.pdf ER -